Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Blaðsíða 148

258
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
svo mikil lönd nokkurs staðar í veröldinni né þéttbýlli en Khwarizm.“ Meira en
700 árum síðar stjórnaði prófessor Tolstof, sovézkur vísindamaður, leiðangri til
þessara héraða. Hann lýsir mjög vel fornleifum þeim, sem hann fann, hinum
dauðu horgum í sandhafinu í þessu „landi fornrar áveitumenningar." Nú hafa
Ráðstjórnarríkin ráðizt til atlögu gegn þessu sandhafi og eru að reisa aftur við
áveitukerfi það, sem legið hefur í vanhirðu svo langa stund. Enn á ný mun 'Kara
Kum verða auðugt menningarland.
Ceylon er áþreifanlegt dæmi um það, hvernig heimsvaldadrottnunin hefur eyði-
lagt akuryrkju Asíu og hve hún er þess ómegnug að finna ráð við því að bjarga
akuryrkjunni úr ófremdarástandi því, sem hún nú er í. Til forna ræktaði Ceylon
næg hrísgrjón sér til sjálfsþarfa, og það er jafnvel vitað, að eyjan átti forða til út-
flulnings. En á 20. öld, eftir tæplega hundrað ára stjórn Breta, hefur Ceylon orðið
að flytja inn % þeirra hrísgrjóna, sem eyjarskeggjar þurfa sér til neyzlu. Þetta er
táknrænt um akuryrkjukreppuna á Ceylon, sem' ekki er að kenna óhagstæðu lofts-
lagi, svo sem margir „sérfræðingar" heimsvaldastefnunnar vilja vera láta. Sann-
leikurinn er sá, að árlega rignir á Ceylon að meðaltali 76 þuml., en það er hálf-
um þriðja meira en meðal-regnmagn á allri jörðinni. Jafnvel í hinu svokallaða
„þurrkabelti" á Ceylon rignir að meðaltali á ári 72 þuml., og er það hálfum þriðja
meira en rignir í Kaliforníu; en hin svonefndu „vatnssnauðu belti“ fá nærri því
tvöfalt regn á við Israel, þar sem eru einhverjir blómlegustu aldingarðar veraldar.
Nei, það er ekki vatnsskorti að kenna, að akuryrkju á Ceylon hefur hnignað, né
neinum öðrum „náttúrlegum ástæðum". Kreppan er gerð af manna völdum — og
maðurinn er maður heintsvaldakerfisins.
Kreppan í akuryrkju Ceylons stafar af þeim spjöllum, er hrezk heimsvaldastefna
hefur valdið með því að ræna hálendishéruðin, vanrækja hið forna áveitukerfi eyj-
arinnar, að viðbættum þeim landskemmdum, er urðu þegar tekið var að skipu-
leggja plantekrur án allrar aðgæzlu um afleiðingar þeirra á gróðurfarið.
Ilin forna Sinhalese- og Tamílmenning þróaðist á grundvelli mjög fullkomins
áveitukerfis, sem teygði sig yfir sléttur „þurrkabeltisins", allt til fjalla. Slétturnar
voru vökvaðar úr vatni úr geymum, en írennslið kom ýmist frá bergvatni stórfljót-
anna, en þó meir frá sístreymandi neðanjarðarlindum. I nærri 2.500 ár ræktuðu
íbúar Ceylons hrísgrjónaekrur sínar með áveituvatni, í bröttum fjallahlíðum og á
sléttunum. í hálendishérðunum var vatninu veitt á gróðurhjalla í hlíðunum, en
um leið var þess gætt, að varðveita nægan skógargróður til verndar frjómoldinni
og afstýra því, að fljótin fylltust framburði.
Brezk heimsvaldastefna, sem hugsaði um það eitt að raka að sér gróða, ger-
eyðilagði þennan grundvöll akuryrkjunnar með því að höggva skóginn miskunn-
arlaust, en rækta te og gúmmí að fullkomlega óvísindalegum hætti. Það tók ekki
nema þrjá aldarfjórðunga að leggja áveitukerfi og akuryrkju Ceylons í rústir.
Alla þessa stund vöktu brezkir sérfræðingar athygli á þessari eyðingu — en brezka
heimsvaldastjórnin lét viðvörunarorð þeirra sér sem vind um eyru þjóta. Thwaites,
forstjóri Konunglegu jurtagarðanna í Peradeniya skýrði stjórninni frá þvf árið
1873, að „miklar breytingar hefðu orðið vegna eyðingar skóga á stórum landsvæð-