Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Blaðsíða 134

244
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Eitthvert mikilvægasta skrefið í þróunarsögu mannsins var það, þeg-
ar hann fór að skrifa, festa hugsanir sínar á pappír. Stafróf það, sem
við notum nú, latínuletrið svo kallaða, er almennt talið upprunnið frá
Fönikíumönnum, því að almennt er talið, að þeir hafi fyrstir manna
komizt á lag með að tákna hvert hljóð málsins með sérstöku tákni, sér-
stökum staf. Nýrri rannsóknir benda þó til, að Kríteyingar hinir fornu
hafi átt góðan hlut að því. Hitt er ljóst, að fleiri en eitt stafróf voru
fundin upp meðal Forn-Semíta, a. m. k. tvö. Annað er kennt við Ras-
Shamra áletranirnar í Mesopotamíu, hitt við Ahiram konung í Sýr-
landi, og af því þróaðist síðan gríska letrið og síðan stafróf Rómverja,
latínuletrið, sem við höfurn erft frá þeim. Línur arabíska letursins eru
fagrar og sviphreinar, bogadregnar hinar láréttu og sveigjast yfirleitt
niður á við.
Aður en menn fundu upp að láta hvern staf eða merki tákna í rit-
málinu sérstakt hljóð talmálsins, voru til víða meðal menningarþjóða
fornaldarinnar aðrar leturgerðir, eða ritmál, þar sem hvert orð eða
hvert atkvæði var táknað með sérstöku merki. Menjar'þess sjást enn
t. d. í kínversku.
XIII
Súdan- og bantú-mál
Sunnan heimkynna hinna semízku og hamízku þjóða eru innfæddir
menn negrar og tala tungur, sem kallaðar eru Súdanmál eða Súdan-
Guíneu mál. Þessar þjóðir byggja löndin upp af Guíneu-flóa, Gull-
ströndina og austur um alla Mið-Afríku að mestan norðan miðbaugs.
Þó eru hin hamízku Kúshítamál þjóðtungur þjóðanna á þessu svæði
austanverðu, norður alla vesturströnd Rauðahafsins og í Sómalílandi
og í Eþíópíu að mestu, en þau lönd liggja í því horni Afríku, sem nær
lengst austur á við. Sá skagi er nefndur Sómalískagi.
Segja má, að suðurtakmörk Súdan-tungnanna sé að vestanverðu litlu
norðan við miðbaug og að austanverðu skammt sunnan við miðbaug.
Afríka sunnan miðbaugs er annars að uppruna til byggð ýmsum negra-
þjóðum, er tala bantú-mál svo kölluð. Nokkrar þeirra tala mál Hotten-
totta eða Búskmanna, og loks tala sumir hvítir menn syðst í Afríku