Tímarit Máls og menningar - 01.12.1967, Blaðsíða 98

Tímarit Máls og menningar
ar sjötugur að aldri, þá er hann enn
með barnið í brjósti sér og veit ekki
annað en að svo eigi það að vera.
Stefán minnir stundum á efnispilt,
sem staðnar á mótþróaskeiðinu. Ná-
unginn dæmist út frá afstöðunni til
bans. Hann talar um flokksmenn,
,„sem ekki voru mér neitt sérstaklega
hliðhollir“. Hann minnist annarra,
sem höfðu „ávallt stutt mig og styrkt
í hverjum vanda“, og enn aðrir
höfðu „áður reynzt mér frábærir
stuðningsmenn“, þótt þeir vildu svo
allt í einu fara í stjórn með kommún-
istum. Þegar í stappinu stóð með
stjórnarmyndun 1947, þá sýndi for-
seti honum „einstakt umhurðarlyndi
og velvilja, sem ég fæ seint fullþakk-
að“. Þegar Guðmundur í. býður
honum sendiherrastarf í Kaupmanna-
höfn, þá talar Stefán ekki um það
traust, sem honum er sýnt, heldur
vinsamlegt og drengilegt boð. Svona
einlægt er lítillæti hjartans í aðra
röndina. Hann er ekki neitt að draga
dulur á, hve þurfandi hann er fyrir
góðgerðastarf um þessar mundir.
Hann andmælir dómum um lítilvægi
sendiherrastarfa og hefur málflutn-
ing sinn á þessa leið: „Reynsla mín
er allmikið á annan veg. Störfin eru
margvísleg, þau gefa innsýn í mörg
málefni og skapa margháttuð kynni
við fjölda fólks, ekki aðeins íbúa þess
lands, þar sem dvalizt er, heldur einn-
ig við marga fulltrúa erlendra ríkja,
... og hafa margir þeirra dvalið víða
um lönd og hafa frá mörgu að
segja“. Þarna er hann kominn dreng-
urinn frá Dagverðareyri, sem þráði
að komast út i heiminn og kynnast
löndum og lýðum. Svona harnaleg
einlægni getur manni fundizt dálitið
brosleg, en fyrst og fremst er hún
vitnisburður um hreinskilni þess
manns, sem finnur ekki, að hann hafi
neitt að dylja.
Við lestur sjálfsævisögu Stefáns
Jóhanns hef ég komizt að því, að það
væri okkur mikils virði, ef enginn
stj órnmálamaður okkar gengi með
flekkaðri skjöld frá hildi stjórnmál-
anna en hann. Ég skal að vísu ekki
bera á móti því, að sumt af því allra
versta, sem dunið hefur yfir þjóðlíf
okkar á síðustu áratugum og guð
veit, hve lengi við megum við búa,
má beinna rekja til Stefáns Jóhanns
en nokkurs annars. En ef til vill er
hann sá eini, sem hefur verið vald-
andi þessarar bölvunar í góðri trú.
Aldrei sór hann, að aldrei skyldi und-
an látið kröfu Bandaríkj anna um
landaafsal. Þvert á móti játar hann
með hjartanlegri ánægju þátttöku
sína í landráðunum. Þjónkun hans
við Bandaríkin var ekkert annað en
veigamikill þáttur í starfi hans köll-
unar, að útrýma kommúnismanum
af jörðinni. Ég efast um, að nokkur
samstarfsmanna hans í þessum mál-
um myndi rifja þetta upp ótilneydd-
ur eins og hann gerir. Stefán Jóhann
hefur sýnt minni tvöfeldni í þessum
400