Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Side 40

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Side 40
Tímarit Máls og menningar og bygging og stíll jafn mikið undir þessa huglægni seld. í þessum verkum mótaðist formið af áleitni þeirrar hugsunar, sem var skáldunum persónulega svo geysilega mikilvæg. Þessvegna vil ég á þessu stigi málsins geta einnig lauslega formsins í þessum verkum. Að nokkru leyti eru öll þrjú verkin ófullkomin. Ófullkomin að því leyti, að áleitni hugsunarinnar gaf höfundum ekki tíma til að ganga frá uppbyggingu sögunnar á hefðbundinn hátt. ,.Hel“ kallar höfundur sjálfur „aðeins brot“ af skáldsögu, „Bréf til Láru“ er ófönsuð syrpa, „Vefarinn mikli“ er misheppn- uð tilraun til klassískrar skáldsögu. Mér finnst allar þessar bækur vera eins- konar skáldskapur í smíðum frekar en heilsteypt verk. Þar má rekja sköpunar- ferlið hrátt, skráning hugsana án mikilla bollalegginga um form. Þessa „galla“ álít ég samt einmitt mesta kost listarinnar, og þeim að þakka kom fram í ís- lenzkum bókmenntum eitthvað raunverulega nýstárlegt. En einn burðarás eiga samt öll þessi verk: glímu skáldsins við veruleikann og sjálfan sig í honum. „Hel“ er hugrænt verk á sama hátt og öll hreinræktuð lýrík, þar sem knapp- ur epískur þráður undirskilst af táknrænum myndum og hugleiðingum. Við vitum, að í persónu Álfs frá Vindhæli gerði Nordal uppgjör við skáldið í sjálfum sér, og tókst að nokkru leyti að losna við það. En „Hel“ er jafnframt skáldleg játning þeirra hugsana, sem mest sóttu á Nordal á þeim tíma og mestu réðu um stefnuna í vísindamanns ferli hans framvegis. Það voru heim- spekilegar og siðfræðilegar spurningar af sama toga og síðar einkenndu hug- leiðingar hans í fyrirlestrunum „Líf og dauði“, ennfremur reynsla hans í nú- tíma Evrópu, afstaða til heimalandsins, og fyrst og fremst hinar sálfræðilegu athuganir, sem snertu hann ekki hvað minnst sjálfan. Við vitum, að Nordal sjálfur tók sér vara af hinu misheppnaða lífi hins marglynda Álfs frá Vind- hæli. Hugmyndina um skapandi samræmi hinnar marglyndu og einlyndu stefnu í sálarlífi hvers manns reyndi hann ekki aðeins að framkvæma við eig- in vísindastörf, heldur beitti henni einnig í kenningu sinni um list og þróun fornsagnanna, eða í kenningu um hið frjóa samræmi marglyndra listhæfileika og einlyndra vísinda í fornsögunum. Með þessum útúrdúr vil ég aðeins benda á það, hvernig þær hugsanir, sem voru mjög brýnt mál fyrir Nordal sem mann og vísindamann, sóttu að honum sem skáldi og kröfðust snöggrar tjáningar í ljóðrænum stíl án mikillar umhugsunar um söguþráðinn. Skáldið gaf sig á vald hinum áleitnu hugmyndum og hrynjandi málsins og tengdi hvorttveggja í skáldlegar myndir án þess að taka tillit til strangra bragreglna íslenzkrar Ijóðlistar. Þannig varð til hinn fyrsti íslenzki ljóðabálkur í óbundnu máli. í „Bréfi til Láru“ er persóna höfundar ekki hjúpuð neinum skáldlegum ham 118
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.