Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Side 13

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Side 13
Dauða leikhúsið leikhús út frá hugtökum eins og harmrænn“, „rómantískur", „upphafinn“ og „ástríðuþrunginn" getum við verið viss um að hlaupa beint í fangið á hinu dauða leikhúsi, því leikhúsi sem lýgur að fólki að rykfallnir safngripir séu lifandi sannindi. Eitt sinn þegar ég var að halda fyrirlestur um þessi efni fékk ég tækifæri til að sanna skoðun mína með dálítilli tilraun. Meðal áheyrenda var kona nokkur sem hafði hvorki lesið né séð Lé konung eftir Shakespeare. Ég fékk henni fyrstu ræðu Góneríl og bað hana að flytja þessa ræðu eins og hún kæmi henni fyrir sjónir. Hún las hana á einfaldan hátt og orðin fylltust merkingu og töfrum. Síðan sagði ég henni að ræðan væri lögð í munn harðbrjósta konu og bað hana um að koma til skila hræsninni í hverju orði. Hún reyndi það og áheyrendur gátu sjálfir séð þá óeðlilegu áreynslu sem leikarinn verður að beita gagnvart látlausri hrynjandi orðanna, ætli hann sér að leika samkvæmt skilgreiningu: „Yður herra, elska ég meir en orð fá túlkað, heitar en augu mín, sjálft lífsloftið og frelsið, framyfir allt sem meta má til gildis, já umfram líf mitt, heilsu, fegurð, heiður, af hug sem faðir bestan veit hjá barni, ást sem mun gera að engu töluð orð. Mín elska er hafin yfir sérhvert mat.“ (Þýð. Helga Hálfdanarsonar) Menn geta prófað sjálfir, látið tunguna gæla við orðin. Sú sem talar hefur hlotið góða menntun, er vön að tjá sig í margmenni, tiginmannleg í fasi; yfirveguð framganga er henni í blóð borin. Það sem hún segir ber ekki vott um aðra eðliseiginleika en siðfágun og þokka. Samt er algengt að leikkonur láti skína í bragðvísi og grimmd þegar þær fara með þessar línur og er vandséð að annað valdi en fyrirfram ákveðnar skoðanir á siðferðislegum viðhorfum Shakespeares. Sé Góneríl hins vegar ekki gerð að „ófreskju“ í þessu fyrsta atriði og ekki lagður annar skilningur í orðin en sá sem blasir við augum breytist ýmislegt síðar í leikritinu og þá er ekki víst að skepnuskapur hennar né píslarvætti Lés verði jafn barnalegt og einfalt og oft er raunin. Vissulega sýna gerðir Góneríl síðar í leiknum að hún á fyllilega skilið að vera kölluð ófreskja — en hún birtist þá sem raunveruleg ófreskja, margslungin og áhrifamikil. Væri leikhúsið lifandi myndum við byrja æfingarnar dag hvern með því að endurskoða og láta reyna á það sem við uppgötvuðum daginn áður. Við 379
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.