Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Síða 78

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Síða 78
Tímarit Máls og menningar fyrir lesendum sínum að hann hafi skort kunnáttu eða aðra eiginleika til að fá nokkurn botn í viðkomandi verk. I raun er þetta þó fyrst og fremst slungin aðferð „yfirvaldsins“ til að sýna óskeikulleika sinn. Lesandinn á að sjálfsögðu að fá á tilfinninguna að það sé verkinu sem ábótavant er, ekki gagnrýnandanum.17 Lítum aftur á röksemdafærslu Jóhönnu. Næst kvartar hún yfir því að ekkert sé gert til að skýra fyrir lesandanum af hverju útþensla Miðgarðs sé af hinu illa og hvað dramatískt lokaandartak sögunnar þýði. Hún tekur því ekkert tillit til þess að í sögunni birtist höfundur sem telur sig ekki færan um skýringar og svör við því sem gerist (þess má geta að Ornólfur talar um að „ótvíræður kostur" bókarinnar sé að „hún vekur fleiri spurningar en hún svarar.“) Jóhanna segir kaflana hafa virkað á sig „eins og nettar smásögu- byrjanir“ og henni hafi dottið í hug: . . . að þar myndi koma að höfundur fléttaði örlög allra þessara persóna saman á einhvern áhrifamikinn hátt til að fá botn í þetta. En svo varð ekki. Nú býður mér í grun að ritdómarinn hafi ekki lesið bókina nema einu sinni og það í miklum flýti. Sögumaðurinn — „höfundurinn“ sem mælir í 1. persónu — tekur skýrt og skorinort fram að hann geti einungis birt svip- myndir af fólki (109), tilveran bjóði honum ekki upp á heilsteypta sögu; samt býsnast ritdómarinn yfir því að sagan sé ekki fléttuð saman „á einhvern áhrifamikinn hátt“. Og ekki getur Jóhanna heldur notað þetta sem almennt viðmið; stór hluti prósaskáldskapar á okkar öld hefur horfið frá slíkri „heilsteyptri" sögusköpun og „fléttar“ sögur sínar á annan hátt. Hið sama gildir um persónusköpunina sem Jóhanna telur að sé „ekki fyrir að fara í bókinni" (um leið og Illuga og Örnólfi finnast persónur „haganlegar" og „lifandi" — svona er nú hægt að skoða skáldverk ólíkum augum!). Með þessu hef ég alls ekki afsannað að Haustið er rautt sé „vond bók“, enda slíkt ekki ætlun mín, og auðvitað var sjálfsagt að Jóhanna léti þessa skoðun í ljós. En málafærsla hennar fær ekki staðist, hvorki sem greining á sögunni né sem rök fyrir þessari skoðun. Ef það sem Jóhanna nefnir eru einu ástæðurnar fyrir því að henni fannst bókin vond, þá eru þær bundnar við smekk hennar og slíkt hefði þurft að gera lesendum ljóst. Illugi gerir að vissu leyti sömu mistök í sínum dómi. Hann finnur það fyrst og fremst að sögunni að pólítisk skrif og stéttabarátta skemmi fyrir annars lífvænlegri sögu og persónum, og hið fyrrnefnda sé jafnvel óþarfa viðbót sem kannski sé til komin af því að höfundi hafi ekki fundist hann eiga nægt söguefni. Hér verður að segja að komið sé aftan að lesandanum. Illugi ræðir að vísu um notkun gamalla „frasa“ (það gera allir ritdómararn- 444
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.