Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Qupperneq 88

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Qupperneq 88
Tímarit Máls og menningar um um stöðu hinna ýmsu verka sem gagnrýnandinn getur tekið hvað mest skapandi þátt í framþróun bókmennta. Gagnrýnandinn Heinrich Vorm- weg telur m. a. s. að þetta sé það hlutverk gagnrýninnar sem tryggi henni sögulegan og þjóðfélagslegan tilverurétt. Henni beri að velta fyrir sér valkostum og möguleikum í framtíðarþróun bókmenntanna og „skilgreina stöðugt upp á nýtt ystu landamæri þeirra möguleika sem bókmenntir hafa og er því nauðsynlegt að nýta sér.“23 Til að svo sé þarf gagnrýnin vissulega að vera býsna frjálslynd, andstæð allri stöðnun og fábreytni, en opin fyrir fjölbreytni og nýsköpun. Ugglaust er það rétt hjá Vormweg að gagnrýnin geti haft mikil áhrif á þá meðvitund og þær væntingar lesenda er tengjast bókmenntum og stöðu þeirra. Það gildir um þessa hlið gagnrýni, sem og um greiningu verka og alla umfjöllun, að engar fastar reglur ber að setja, engar viðjar að leggja á gagnrýnandann; hægt er að nálgast skáldverk á ótal vegu. Ég nefni sem dæmi tvo ritdóma um / borginni okkar sem báðir fjalla um verkið í ytra samhengi, en á gjörólíkan hátt. Örnólfur Thorsson (Þjóðv. 17. des. 1981) ræðir um bókina sem tímamótaverk á ferli Vésteins Lúðvíkssonar og rekur helstu einkenni fyrri verka hans. Auk þess tiltekur hann vissan skyldleika við síðustu bækur Guðbergs Bergssonar. Sigurður Svavarsson (Helgarp. 11. des. 1981) bendir hins vegar á hliðstæður verksins í suður-amerísku „furðu-raunsæi“ og víkur að samsvarandi aðferðum í þjóðfélagsgagnrýni. — Báðar þessar leiðir að skáldverkinu eru fróðlegar fyrir lesandann og örvun til frekari umhugsunar og umtals. Og er ekki þar með orðið gagn að gagn- rýni? Markaðslögmálin Hvað er hægt að gera til að bæta gagnrýnina? Þessari spurningu hlýtur maður að velta fyrir sér. Að mínu viti væri hægt að gera gagnrýnina persónulegri og heiðarlegri með góðum vilja gagnrýnenda og örlítilli hugarfarsbreytingu. Og þá sömuleiðis að kveða niður raust „yfirvaldsins“ og útrýma „fullyrðingagagnrýni". En málið vandast þegar talið berst að því sem koma skal í staðinn fyrir þetta tvennt og í staðinn fyrir „endursögnina“. Sú bókmenntagreining og bókmenntaumræða sem ég er að reka áróður fyrir er nefnilega vart í samræmi við ríkjandi markaðslögmál, en þau hafa ekki verið til umfjöllunar hér. Við erum komin aftur að spurningunni um starfstíma gagnrýnenda sem ég drap á hér að framan. Sú hefð hefur komist á að íslenskar bækur eru svo til allar gefnar út á sama árstíma og virðist þá eingöngu miðað við sölu á jólamarkaði. Gagn- rýnin hefur svo sýnt fullkomna markaðsaðlögun í þessu tilliti: ritdómar þjappast að miklu leyti á tveggja mánaða skeið fyrir jól. A því tímabili 454
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.