Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Blaðsíða 103

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Blaðsíða 103
Höfundurinn sem framleiðandi arnir boða, heldur er stungið upp á tækninýjungum. Eg vík aftur að þeim nýjungum síðar. Eg ætla hér að láta nægja að benda á þann grundvallarmun sem er á því að fá afnot af framleiðslutæki og að breyta því. Og mig langar um leið og ég byrja að ræða um „Nýju staðreyndastefnuna" að lýsa þeirri skoðun minni, að það er ákaflega umdeilanlegt hvort nota á framleiðslu- tæki án þess að breyta því eins og mögulegt er, jafnvel þó sá efniviður sem komið er á framfæri með tækinu kunni að hafa róttækt yfirbragð. Við stöndum nefnilega frammi fyrir þeirri staðreynd — eins og undangenginn áratugur í Þýskalandi hefur fært sönnur á — að borgaraleg framleiðslu- og útgáfustofnun getur aðlagað sig og raunar rekið áróður fyrir ótrúlega mörgum róttækum viðfangsefnum, án þess að efast raunverulega um eigin tilverurétt eða þeirrar stéttar sem yfir henni ræður. Þannig er það alltént á meðan þessi stofnun er rekin af kerfisþrælum, hvort sem það eru byltingar- sinnaðir kerfisþrælar eða ekki. Eg skilgreini kerfisþræl sem mann sem af sannfæringu sinni forðast að þróa framleiðslutækin í þágu sósíalismans og í bága við hagsmuni ríkjandi stéttar. Og ég held því ennfremur fram að verulegur hluti svokallaðra vinstrisinnaðra bókmennta hafi ekkert annað þjóðfélagslegt hlutverk en að finna sífellt nýjan efnivið í pólitískum atburðum til að skapa spennu og seðja afþreyingarþörf lesenda. Þar með erum við komin að Nýju staðreyndastefnunni. Hún gerði fréttafrásögnina vinsæla. Við spyrjum, hverjum kemur sú tækni til góða? Til einföldunar held ég mig við ljósmyndir. Það sem á við um þær má yfirfæra á bókmenntirnar. Hvort tveggja á útbreiðslu sína útgáfutækninni að þakka: útvarpinu og myndskreyttu dagblöðunum. Leiðum hugann að Dadaismanum. Byltingarstyrkur Dadaismans fólst í því að sannprófa listina með því að kanna hversu ósvikin hún væri.12 Málverk þeirra voru gerð úr farmiðum, garnrúllum, sígarettustubbum auk málaðra flata. Þetta var síðan innrammað. Og um leið var sagt við áhorfendur: Sjáið, mynd- rammi ykkar sprengir upp tímann; smæsta ósvikið brot út daglegu lífi segir meira en málverkið. Alveg eins og blóðugt fingrafar morðingja á bókarsíðu segir meira en textinn. Mikið af róttækum viðhorfum af þessu tagi settu svip á klippimyndina (photomontage). Þið þurfið ekki annað en leiða hugann að John Heartfield13 sem með tækni sinni gerði bókarkápuna að pólitísku verkfæri. En fylgið nú þróun ljósmyndarinnar áfram. Hvað varð um hana? Hún verður stöðugt fíngerðari, stöðugt nútímalegri, með þeim afleiðingum að ekki er lengur hægt að taka mynd af leiguhjalli eða rusla- haugi án skrumskælingar. Hvað þá að hægt sé að segja eitthvað annað um virkjunarstíflu eða rafmagnskaplaverksmiðju en: fagra veröld. „Fagra ver- öld“ — það er heiti á þekktri ljósmyndabók eftir Renger-Patsch, þar sem ljósmyndatækni Nýju staðreyndastefnunnar nýtur sín til fulls. Henni 469
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.