Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Qupperneq 103

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Qupperneq 103
Höfundurinn sem framleiðandi arnir boða, heldur er stungið upp á tækninýjungum. Eg vík aftur að þeim nýjungum síðar. Eg ætla hér að láta nægja að benda á þann grundvallarmun sem er á því að fá afnot af framleiðslutæki og að breyta því. Og mig langar um leið og ég byrja að ræða um „Nýju staðreyndastefnuna" að lýsa þeirri skoðun minni, að það er ákaflega umdeilanlegt hvort nota á framleiðslu- tæki án þess að breyta því eins og mögulegt er, jafnvel þó sá efniviður sem komið er á framfæri með tækinu kunni að hafa róttækt yfirbragð. Við stöndum nefnilega frammi fyrir þeirri staðreynd — eins og undangenginn áratugur í Þýskalandi hefur fært sönnur á — að borgaraleg framleiðslu- og útgáfustofnun getur aðlagað sig og raunar rekið áróður fyrir ótrúlega mörgum róttækum viðfangsefnum, án þess að efast raunverulega um eigin tilverurétt eða þeirrar stéttar sem yfir henni ræður. Þannig er það alltént á meðan þessi stofnun er rekin af kerfisþrælum, hvort sem það eru byltingar- sinnaðir kerfisþrælar eða ekki. Eg skilgreini kerfisþræl sem mann sem af sannfæringu sinni forðast að þróa framleiðslutækin í þágu sósíalismans og í bága við hagsmuni ríkjandi stéttar. Og ég held því ennfremur fram að verulegur hluti svokallaðra vinstrisinnaðra bókmennta hafi ekkert annað þjóðfélagslegt hlutverk en að finna sífellt nýjan efnivið í pólitískum atburðum til að skapa spennu og seðja afþreyingarþörf lesenda. Þar með erum við komin að Nýju staðreyndastefnunni. Hún gerði fréttafrásögnina vinsæla. Við spyrjum, hverjum kemur sú tækni til góða? Til einföldunar held ég mig við ljósmyndir. Það sem á við um þær má yfirfæra á bókmenntirnar. Hvort tveggja á útbreiðslu sína útgáfutækninni að þakka: útvarpinu og myndskreyttu dagblöðunum. Leiðum hugann að Dadaismanum. Byltingarstyrkur Dadaismans fólst í því að sannprófa listina með því að kanna hversu ósvikin hún væri.12 Málverk þeirra voru gerð úr farmiðum, garnrúllum, sígarettustubbum auk málaðra flata. Þetta var síðan innrammað. Og um leið var sagt við áhorfendur: Sjáið, mynd- rammi ykkar sprengir upp tímann; smæsta ósvikið brot út daglegu lífi segir meira en málverkið. Alveg eins og blóðugt fingrafar morðingja á bókarsíðu segir meira en textinn. Mikið af róttækum viðhorfum af þessu tagi settu svip á klippimyndina (photomontage). Þið þurfið ekki annað en leiða hugann að John Heartfield13 sem með tækni sinni gerði bókarkápuna að pólitísku verkfæri. En fylgið nú þróun ljósmyndarinnar áfram. Hvað varð um hana? Hún verður stöðugt fíngerðari, stöðugt nútímalegri, með þeim afleiðingum að ekki er lengur hægt að taka mynd af leiguhjalli eða rusla- haugi án skrumskælingar. Hvað þá að hægt sé að segja eitthvað annað um virkjunarstíflu eða rafmagnskaplaverksmiðju en: fagra veröld. „Fagra ver- öld“ — það er heiti á þekktri ljósmyndabók eftir Renger-Patsch, þar sem ljósmyndatækni Nýju staðreyndastefnunnar nýtur sín til fulls. Henni 469
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.