Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Qupperneq 118

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Qupperneq 118
Tímarit Máls og menningar er nátengd velferð annars. Ef Jón er skotinn í Siggu, þá er alls ekki víst að velferð hans aukist þegar vörur eru teknar af Siggu og gefnar Jóni. Vellíðan þeirra beggja ræðst einnig af því hvaða standard telst boðlegur í því samfélagi sem þau lifa í, en ekki bara af því hvers þau neyta. En í stað þess að þróa þessa gagnrýni áfram lendir Birgir inn í enda- lausu fjasi um ýmsar forsendur ný- klassískrar hagfræði. Flestar ábendingar hans varða það að nýklassísk hagfræði taki ekki þetta eða hitt með í reikning- inn. En það sama gildir jú um allar hagfræðikenningar. Það er óhugsandi að hægt sé að búa til fullkomið líkan af hagkerfi. Það sem hagfræðin getur gert er að reyna að búa til líkan sem tekur með mikilvægustu þættina og getur þannig útskýrt sem mest með sem ein- földustum kenningum. Þegar Birgir fer út í eigin útlistanir á hlutunum kemst hann auðvitað ekki hjá því að byggja á álíka sértækum forsendum og allir aðr- ir;— oft eru forsendur hans jafnvel þær sömu og hann gagnrýnir nýklassista fyrir að nota, eins og t.d. sú forsenda að framleiðsluþættirnir séu „einsleitir", sem er ekki síður nauðsynleg í marxískri hagfræði. I grófum dráttum má segja að gagn- rýnin á nýklassíska hagfræði hafi farið eftir tveim leiðum. Annars vegar er bent á að þótt maðurinn hafi auðvitað ein- staklingsbundnar líffræðilegar þarfir, þá séu þær aðferðir sem notaðar eru við að fullnægja þessum þörfum, og sú vel- líðan — eða vanlíðan — sem fylgir neyslunni, samfélagslega ákvarðaðar. Það eru ekki bara hin ægilegu stórfyrir- tæki, sem Birgir sér ofsjónum yfir, sem móta neytandann. Það gildir almennt að framleiðslan og það samfélag sem ein- staklingurinn býr í mótar hann sem neytanda. Fólk rekst á vöru sem það vissi ekki um áður og þannig skapast þörf og vanlíðan sem áður var ekki til. Það er í þessu víðara samhengi sem allt val um Pareto-kjörstöður, og það að ekki félagslegt afl, heldur framleiðslu- staklinga, verður út í hött. Ekki svo að skilja að það sé rangt hjá Pareto og von Ffayek að ekki sé til neinn hlutlægur mælikvarði sem gerir okkur kleift að bera saman velferð einstaklinga, heldur höfum við áhrif á velferð annarra og velferð okkar ákvarðast af öðrum, hvort sem við viljum eða ekki, hvort sem það er meðvitað eða ómeðvitað. Maðurinn er fyrst félagsvera og hann er skapaður sem einstaklingur, sem félagslegur ein- staklingur, af samfélaginu, í sam- skiptum við aðra einstaklinga. Einstakl- ingurinn mætir ekki fullskapaður á fyrsta markaðsdegi og ákveður hvaða vörur hámarki velferð hans um alla framtíð, heldur mótast hann og breytist stöðugt; smekkur hans breytist við neyslu vara o.s.frv. Marx eyðir heil- miklu máli í að útlista þessa hluti, eink- um í Grundrisse sem er það af höfuðrit- um Marx sem Birgir hefur með í heim- ildaskrá sinni. Það er svolítið merkilegt að Birgir gerir nákvæmlega sömu vitleysuna og nýklassistarnir og slítur mannskepnuna úr tengslum við umhverfi sitt. Þegar hann tekur að ræða sambandið á milli vinnuafls og annarra framleiðsluþátta, þá fær vinnuaflið eitthvert dularfullt afl, ekki félagslegt afl, heldur framleiðslu— afl: „Ljóst má vera, að fjármagnsvörur eru framleiddar fyrir tilstilli vinnuafls, hráefna og ef til vill fjármagnsvara og ekki öfugt, þ.e.a.s. að vinnuafl verði til fyrir tilstilli fjármagnsvörunnar". (bls. 55) Er það ekki deginum ljósara að það vinnuafl sem til er í dag er skapað af
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.