Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Síða 127

flutnings er fiskafurðir og mikill hluti
þeirra er óunninn eða lítt unninn. Sjá-
varútvegur á Islandi er þess vegna frum-
stæður atvinnuvegur, þótt hann sé fjár-
magnsfrekur. Það sést ennfremur af op-
inberum talnagögnum að einingarverð
fiskútflutningsverðmæta á föstu verð-
lagi í íslenskum krónum hefur nánast
staðið í stað frá stríðslokum, hækkað
dálítið 1960—70 en lækkað eftir það.
Skiptagildi íslenskra fiskafurða gagnvart
erlendum úrvinnsluafurðum hefur þess
vegna fallið, og þessu falli er best lýst
með falli íslensku krónunnar gagnvart
erlendum gjaldmiðlum. I Frjálshyggj-
unni eru ræddar ýmsar aðferðir til að
endurspegla þetta verðhrun, ég vísa
einkum til bls. 165, töflu 19. En Ásgeir
er sýnilega blindaður af peningaverð-
breytingum og neitar að horfast í augu
við hin ójöfnu skipti í utanríkisverslun-
inni. Trúlega aðhyllist hann utanríkis-
verslunarkenningar Ríkardó og má síst
til þess hugsa að hvorki samkeppni né
jafnvægi hafa einkennt íslensk utanríkis-
viðskipti undangengna áratugi.
Ásgeir gefur í skyn að ég geri mig
sekan um verstu þversagnir hvað varðar
kaupgjaldsmál. Annars vegar á ég að
vera þeirrar skoðunar „að laun séu svo
lág að þau séu lægri en sem nemur jaðar-
framlagi vinnuaflsins" og hins vegar „að
kauphækkanir séu að miklu leyti runnar
undan rifjum stórfyrirtækjanna“. Og svo
gamnar Ásgeir sér yfir því að sam-
kvæmt þessu sé fráleitt að vera á móti
ISAL, enda „vita allir sem fylgst hafa
með efnahagsmálum á Islandi að erlend
stórfyrirtæki hafa átt þátt í því að
hækka laun, þannig að íslenskir kapítal-
istar hafa kvartað sáran og málgögn
verkalýðsins (?) eins og Þjóðviljinn
tóku undir sönginn“, skrifar Ásgeir. I
fyrsta lagi veit Ásgeir að það er rétt hjá
Umsagnir um b<ekur
mér að launaþróun á Islandi hefur verið
verkalýð óhagstæð undanfarin ár. Ekk-
ert lýsir því betur en sú staðreynd að
kaupgjald að meðaltali má ætla lægra en
nemur jaðarframlagi verkalýðs. Rök-
stuðning minn fyrir þessu véfengir Ás-
geir ekki, en hann segist hafa haft
„lúmskt gaman af þeirri kenningu". Eg
veit ekki hvað kætir hann. í öðru lagi
veit Ásgeir að hlutdeild innlendra fram-
leiðsluþátta hefur farið minnkandi í
framleiðslukostnaði ÍSAL og er nú
miklu minni en upphaflega var gert ráð
fyrir, sumpart vegna rýrnandi kaup-
gjalds og raforkuverðs að raunvirði og
sumpart vegna mikilla verðhækkana á
innfluttum framleiðsluaðföngum
(meðal annars vegna „hækkunar í hafi“).
Þegar ISAL býður launahækkanir um-
fram það sem innlendir kapítalistar gera
og geta boðið, þá er það gert á kostnað
innlendra skattgreiðenda sem þurfa að
niðurgreiða rafmagnskostnaö og skattá-
kvæði. Innlendu fyrirtækin hafa ekki
tök á sömu rausn, enda hafa þau marg-
faldan raforkukostnað og skattbyrði á
við ISAL. Islenska ríkið hefur ekki efni
á að veita öllum kapítalistum jafnódýrt
rafmagn né heldur skatta þá alla jafnlágt
og ISAL (til að hækka launin í landinu?)
vegna þess að gauksunginn í Straumsvík
er svo dýr. I þriðja lagi virðist Ásgeir
ekki skilja heildarsamhengið í stóriðju-
pólitíkinni, ef hann telur vaxandi hlut-
deild erlendra stóriðjufyrirtækja leysa
vanda íslensks verkalýðs. Eignarýrnun
hagkerfisins af álsamningnum ætti að
vera honum umhugsunarefni. Fjár-
mögnun á fleiri gauksungum myndi
gera Island að allsherjar skattafangelsi
íslensks verkalýðs. Það verður vonandi
fyrir „sögulokin" sem íslenskri alþýðu
verður þetta ljóst. Annars er allt um
seinan og landið orðið aftur að nýlendu.
493