Tímarit Máls og menningar - 01.11.1987, Qupperneq 12

Tímarit Máls og menningar
mönnum. Jesenín var, eins og ætt hans og uppruni mæltu með, í hópi
þeirra sem treystu byltingunni til að láta vonir bóndans um fagurt mannlíf
rætast. Um þetta orti hann m.a. í löngu kvæði, Inonia — í því hefur frelsar-
inn komið aftur til andkapítalísks bændalýðveldis, þar sem menn lifa í fullu
samræmi við móður náttúru. í þessu kvæði getur ekki um vélræna menn-
ingu borgarinnar, harðsnúna tæknihyggju bolsévika, alræði öreiganna,
marxisma og fleira þesslegt — það er auðheyrt mikið misræmi milli ósk-
hyggju skáldsins og veruleika byltingarinnar. Misræmi sem Jesenín lýsir
síðar svo í kvæðinu „Sovét-Rússland“: Eg er sem gestur í mínu eigin
landi . . .
í sama kvæði er talað um ungkommúnista sem kyrja áróðursvísur Demj-
ans Bednyjs í heimaþorpi Jeseníns og skáldið andvarpar: hér hefur enginn
lengur þörf fyrir skáldskap minn, og ekki fyrir mig heldur. Hann kveðst að
vísu reiðubúinn til að sætta sig við allt, ég, segir hann „gef sál mína alla
Október og maí“ (vísað er til byltingarinnar og baráttudags verkalýðsins)
en hann vill að þetta hér fari ekki á milli mála:
Mína kæru hörpu gef ég engum.
Jesenín var fremstur í flokki skálda sem á þessum árum kölluðu sig
„imaginista", myndauðgin var þeirra lausnarorð, dirfska í aðföngum til
ljóðs, sem þegar vel gekk kynti undir galdur hins óvænta, en snerist stund-
um í ofhlæði:
Sólin kom sem rauðhærð úlfaldakýr
og hellti upp í mig dagsins mjólk
og í gegnum myrkrið þrýsti ég sem brauði að brám
köldu og hrjúfu júgri hennar. . .
segir í bálki sem Jesenín orti um forsprakka bændauppreisnar á fyrri tíð,
Púgatsjov. Með ljóðrænni „sérvisku“ vildi Jesenín verja rétt sinn til per-
sónulegrar skáldsýnar (hörpuna gef ég engum, hvað sem öðru líður). Og
þótt opinber bókmenntastefna tæki enn tiltölulega vægt á slíkri afstöðu, var
hér komið efni í spennu milli skálds og umhverfis — og ekki bættu úr skák
mikil óreiða í einkalífi og drykkjuskapur sem líktist engu fremur en hæg-
fara sjálfsmorði síðustu þrjú árin sem skáldið lifði. Að lokum brast streng-
urinn, Jesenín skrifaði með blóði sínu á vegg í hótelherbergi hin fleygu orð.
„Það er ekkert nýtt að deyja í heimi hér, en ekki er það heldur nýtt að
tóra“. Að svo búnu hengdi hann sig.
Vladimír Majakovskí taldi að sjálfsmorð hins vinsæla skálds, sem kunni
svo vel að túlka angurværan söknuð eftir heimi bóndans og ögraði um leið
uppbyggilegum þankagangi með ósvífnum ljóðrænum svartagaldri for-
402