Tímarit Máls og menningar - 01.11.1987, Side 15

Byltingin, bókmenntirnar og sósíalrealisminn
kostar ár af erfiði.
Eins orðs vegna
er bruðlað og eytt.
þúsundum tonna
af málmgrýti tungunnar.
En hve
funandi heitur
er ekki eldur þeirra orða
samanborið
við glæður
hráefnisins!
Þessi orð
megna að hræra
miljónir af hjörtum
í þúsund ár.
(þýðing Geirs Kristjánssonar)
Skáldið notar röksemdir af þessu tagi til að renna stoðum undir endur-
skoðun sína á þjónustuhlutverkinu sem hann hafði ætlast til áður af sjálfum
sér og öðrum, hann spyr um nýja skilmála, nýjan „starfsgrundvöll":
Hvað,
ef ég er
leiðtogi fólksins
og jafnframt
líka þjónn þess?
Það er ljóst að til að geta verið í senn leiðtogi og þjónn þarf skáldið að
njóta virðingar og sjálfstæðis — en það er einmitt um þetta leyti að kröfur
um pólitíska og listræna einstefnu í sovétbókmenntum gerast frekari og rit-
skoðun í raun strangari. Vafalaust er sú þróun verulegur þáttur í tilvistar-
vanda Majakovskís sjálfs sem skálds og kommúnista, vanda sem í bland við
persónulega kreppu er nefndur til skýringar á því, að fimm árum eftir að
Majakovskí hæddist að sjálfsmorði Jeseníns fór hann sömu leið — hann
skaut sig 14. apríl 1930. Ekki úr vegi að minna á hlálega þverstæðu sem seg-
ir sitt um það ástand sem var að skapast um þær mundir: enda þótt sjálfur
Stalín lýsti því yfir að Majakovskí væri mesta skáld Sovéttímans, voru
ádrepuleikrit hans um spillingu og valdhroka samtíðarinnar þá þegar tekin
af sviði og fengust ekki sýnd aftur í Sovétríkjunum fyrr en 1935.
405