Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1997, Síða 83

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1997, Síða 83
MAÐURINN í NÁTTÚRUNNl úr lambhrútum liggja í rauðum saffronlegi áður en þau eru matreidd ofan í karlmenn, svo þau verði ekki eins sjúklega grá á litinn og þeim er eðlilegt. í engu af þessu, hvað menn láta ofan í sig, er lengur höfð hliðsjón af guði eða hvað honum kunni að vera þóknanlegt. Leonardo sagði líka: Allt er til í öllu. Vissi hann að allt er engu að síður sundurgreint í sameiningunni? En náttúran ein og sér, maðurinn í sínum andlega heimi, kemur berlegast fram í ljóma á stað þar sem engin náttúra var fyrir önnur en fenjamýrar og sker, en síðan reis þar náttúra gerð af mannahöndum, í Feneyjum. Þar vaknaði þörf fyrir að hengja myndir af náttúrunni á veggina í híbýlum manna og hún færð í ríkulega olíuliti á málverkum yfir fenjasvæðin. Þannig varð maðurinn að engu öðru en manni. Á málverkinu fæðist hann úti á víðavangi af konu með eldingu í baksýn. Þetta er merki þess að honum sé skylt að varðveita sig og náttúruna. Sú hugmynd er þar með fædd að saman fari náttúruvernd og mannvernd og hún verður ekki aftur tekin. En reynslan sýnir að stundum tekur aldir að hrinda hugmyndinni í framkvæmd, enda er höndin tregari til starfa en hugsunin; höndin er líka hægari og fer yfirleitt ekki af stað fýrr en öruggt verði að búkurinn hagnist eða fái eitthvað fyrir sinn snúð. Aft ur á móti starfar hugurinn hugsunarinnar vegna, hann græðir aldrei á neinu. Því borgar sig best að hugsa sem minnst á markaði hugans, en arðvænlegast að þykjast hugsa, bera á borð fýrir aðra hugsanalíki; menn gleypa það í sig. Sérhver tími hefur ýmist auðsætt eða leynt viðhorf til náttúru og manns. Þeir tímar hafa ríkt í menningunni þegar maðurinn var talinn vera ekki aðeins viðmiðun alls heldur miðbik og allt gert til þess að verja hann: Skógar höggnir, svo honum stafaði ekki hætta af rándýrum eða nornum, en herskip og hallir smíðuð úr trjábolum til að verjast mannfjöndum. Fyrir atbeina axa og saga hurfu óargadýr og nornir úr náttúrunni en fóru í staðinn inn í þjóðsögur, bókmenntir eða huga manna, svipað og vísitala byggingaiðnað- arins hér hrakti álfa úr klettum og vot jörð var ræst fram, svo þúsund sauðir fengju að blómgast en mýramórar dræpust. En stundum verður náttúran grunsamleg viðmiðun allra hluta, upphafin og gerð næstum guðleg. Menn dýrka hana og leita huggunar í henni eins og Boetius forðum í heimspekinni en Jón og Gunna í apótekum sem eru opin 70 lyfjatíma á dag og selja lyf með afslætti. Við þannig aðstæður er mokað af bjartsýni ofan í framræsluskurði og mýrar endurheimtar í von um að fá í þær affur mátulega saklausa og gjaldeyrisskapandi mýramóra fyrir ferðamenn til að horfa á eða svo skor- dýraffæðingar og annar menntavargur fái eitthvað að gera við að rannsaka, á meðan bændur og rollur verða kvótanum að bráð. Á þeim tímum þegar hugsanalíkið ræður eru menn ýmist að grafa eða moka ofan í skurði, líkt og TMM 1997:2 81
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.