Tímarit Máls og menningar - 01.03.1999, Side 42

HAUKUR ÁSTVALDSSON
hann hvar ég gæti lært tyrknesku. Hann fór með mig í bækistöðvar stjórn-
málasamtaka tyrkneskra útlaga. Þetta var afar vinalegt fólk sem útbjó handa
mér málfræðiverkefni á hverju kvöldi. Þannig lærði ég að tala tyrknesku. Ég
er ekki að segja að allir hérna eigi að setjast niður við að læra tyrknesku, síður
en svo, en það er í það minnsta hægt að nýta sér að þeir hafa komið hér á fót
tyrkneskum veitingahúsum og kynnast þannig matargerðarlist þeirra. Það
er alltaf hægt að læra eitthvað af komu nýrrar og framandi menningar. Mitt
viðhorf hefur ævinlega verið að betra sé að bæta við en draga ffá. Að kunna
tvö tungumál er betra en að kunna eitt. Að kunna þrjú betra en að kunna tvö,
og að kunna fjögur betra en að kunna þrjú. Þess vegna þykja mér það afar
slæmar fréttir að heyra að nú sé reynt að koma á eintungustefnu innan Kata-
lóníu og í Baskalandi. Katalóníubúar eru heppnir að þekkja til tvenns konar
menningar fremur en einnar. Til hvers að lama aðra þeirra? Nær væri að
bæta við.
Hefur hinn spœnskumœlandi menningarheimur ekki lagt töluvertaf mörkum í
þessu ferli dreifmgar evrópskrar bókmenntasköpunarþar eð hin mikla aukning
góðra höfunda frá Suður-Ameríku (hið svokallaða suður-ameríska ,,boom“)
átti sér stað áður en indverskir og tyrkneskir höfundarfóru að láta verulega að
sér kveða íEvrópu?Spánverjar litu ekki áþessa aukningu semframlageinhverr-
ar minniháttar eða óœðri menningar, heldur jafningja. í augum Spánverja eru
Carlos Fuentes, Borges, og Octavio Paz miklir höfundar á spænska tungu, en
Englendingar ogFrakkar eiga enn erfitt með aðfallast á að höfundurfrá Afríku
eða Asíu sé mikill höfundur á þeirra máli.
Það hafa enn ekki komið ffam á sjónarsviðið hjá þeim eins stór nöfh og þau
sem komu frá Suður-Ameríku á sjötta og sjöunda áratugnum. Það voru auk
þess alveg einstakir tímar. Það sem skrifað var í Suður-Ameríku þá er einungis
sambærilegt við það sem skrifað var á Spáni á gullöld spænskra bókmennta.
Er það ekki heiðurfyrir Spátiverja?
Vissulega. í Frakklandi og Bretlandi hefur lengi ríkt mikill fræðilegur áhugi á
að rannsaka og læra af nýlenduríkjunum, sem síðan hefur leitt til þess sem
nefnt hefur verið oríentalismi. En þróunin á Spáni hefur verið mun áhuga-
verðari. Hið sama má segja um Portúgal varðandi Brasilíu. Stórkostlegt
dæmi um það er Guimaraés Rosa20.
Við höfum lengifurðað okkur á þessu óorði sem Spánn hefur haft á sér (og að
vissu leyti Portúgal einnig) fyrir átroðning og eyðileggingu Indíanna á tneðan
32
www.mm.is
TMM 1999:1