Tímarit Máls og menningar - 01.03.1999, Blaðsíða 24

CARLOS FUENTES
misskilur það. Það er ekki samræða sálfræðilegra persóna, ekki línuleg frá-
sögn, það hefur enga sýnilega framvindu og það býr hvorki yfir skýru upp-
hafí né endi. Samræðan sem á sér stað innan verksins er öllu heldur á milli
þriggja texta: höfundarverks Juan de la Cruz; súfí-ljóðlistar þeirra Ibn Al
Faríd, Al Gazel og Jalal ad-Din Rúmí með sinni miklu dul- og mein-
lætahyggju; og samtímatexta Goytisolos sjálfs, þ.e. mögulegrar eða ómögu-
legrar nærveru fýrirrennara hans. Til þess að ná yfir allt þetta efni verður
frásögn hans að vera útsmogin, lerókótt og margt að vera á seyði í senn
(simultaneísta). Hún er vegferð eins og allar miklar skáldsögur. En ferðalagið
felst í knappri (eliptískri) söguframvindu sem leiðir olckur stöðugt frá „texta
hinnar hversdagslegu framsetningar“ (raunsæisdulmálslykils, þess gagnsæja
og auðskiljanlega) til hins róttæka og óskiljanlega, „hinnar óleysanlegu ráð-
gátu“, sem birtist í útúrdúrum hins brotakennda og stríða tungumáls hans.
Þegar lesandinn uppgötvar, í gegnum skrif Goytisolos, leyndardóminn í
texta sem í fyrstu virðist skýr í hefðbundinni framsetningu sinni, finnur
hann sig knúinn til að taka sér textann í hönd að nýju til að sjá hann í öðru
ljósi, lesa hann í annað sinn. Þá áttar hann sig á að í fýrra skiptið las hann elcki
í raun, vegna þess að hann undraðist ekki. Hann hélt (átti von á) að hér væri
texti með hversdagslegri framsetningu en við endurlesturinn verður á vegi
hans „óleysanleg ráðgáta“. En á milli slcýrleikans og leyndardómsins sprettur
fram þriðja vegferðin (þriðja ferðalagið, þriðji lesturinn, þriðja sögufram-
vindan) sem finnur sig knúna til að taka textann bókstaflega: lesa hann í raun
og veru, án þess að ganga að honum sem gefnum né heldur sem órjúfanleg-
um leyndardómi, heldur að sjá- og nú í fyrsta skipti-það sem í raun og veru
er þarna.
Og það sem er þarna er margræðni, að hluta til gagnsæi og að hluta til
leyndardómur. Það sem er þarna er „funheit alsæla og alger brottvísun skiln-
ingarvitanna“, „alræðislegar líkamshreyfingar“, „logandi ákafi, sviti, yfirlið“,
„algleymi, sýnir og unaður stöðugrar siðsemi“. Eins og hjá Faulkner, eins og
hjá Beckett, er framvinda sögunnar hjá Goytisolo ekki for-skrifuð. Fundur-
inn á sér ekki stað nema lagt sé upp í vegferðina frá hversdagstextanum til
hins óleysanlega, hins margræða, sem er, þegar öllu er á botninn hvolft, bók-
staflegi (literal: bókmenntalegi) textinn í ströngustu merkingu þess orðs.
Flétta sögunnar er svona:
„ ... frá sjö ára aldri hóf að hitta hana á laun fagur piltur sem hún síðan
giftist og bjó með í hjónabandi. Þá staðreynd lét hún ekki uppi við neinn því
hér var á ferðinni hinn Heittelskaði"1.
Mystísk saga um þann sem ekki getur lifað án Drottins. En einnig líkamleg
saga þess sem leitar að ástinni sinni, finnur hana á laun, hallar ásjónunni yfir
hana, gleymir sér, fínnur sár á hálsi sínum, rýfur tjald hins sætlega unaðs-
14
w w w. m m. ís
TMM 1999:1