Tímarit Máls og menningar - 01.03.1999, Blaðsíða 141

TILBRIGÐI OG HUGARSPUNl UM BJARTA ÖLD
prestinum að kvöldverði loknum svo hann gæti gengið til altaris, - játning
sem raunar var fremur tvíræð: „Þegar ég fór yfir öll mín víxlsporf skrifar
Casanova, „fannst mérfráleitt óþœgilegt að rifja þau upp“... Svo var hann auð-
vitað varla kominn aftur til Zúrich þegar hann steig annað „víxlspor“ af
ffíhyggjulegra tagi og þar með hætti hann sem betur fer við þessi áform; þó var
ekki laust við að hann klökknaði þegar hann rifjaði þetta upp mörgum árum
síðar.
Eins og vanalega er hann ekkert að lýsa staðháttum neitt nákvæmlega fyrir
okkur og hann segir nánast ekki neitt um barokkkirkjuna þar sem þessi at-
burður gerist. En ég hef gaman af því að hugsa til þess að staðurinn þar sem
trúarlífið virtist freistandi fyrir hann, þó ekki væri nema augnablik, og
minnstu munaði að örlög hans tækju gerólíka stefnu, var ef tilvill enn „létt-
úðarfyllri“ en vanalega umgjörðin utan um iðju hans, og ég geng svo langt að
ímynda mér að hin óvenju nautnalega umgjörð sem Asambræður gerðu hafi
átt sinn þátt í þessu hliðarspori. Mér virðist í það minnsta að presturinn sem
ég hitti í Einsiedeln árið 1985 hafi á sinn hátt, enda þótt hann hafí aldrei lesið
Casanova, skynjað eitthvað af þessum samruna trúar og kynsvalls.
Fyiitmyndarkona
Hún hét Marie-Madeleine Guimard. Nú til dags er hún einkum þekkt sem
ástkona og fyrirsæta Fragonards, sem málaði af henni nokkur portrett sem
nötra, geisla af nautn. En færri vita að um miðja 18. öld var hún afburða
dansari, ein af dansstjörnunum sem áhugafólk á þessu sviði fylgdist grannt
með (Guimard fór einkum á kostum í óperu-ballettum Rameaus).
Það er hægt að sjá hana fyrir sér þarna: ýmist á vinnustofu málarans eða í
Menus Plaisirs leikhúsinu: tilfinningasveiflur, titringur, kæti, fettur, hjart-
sláttur.
Um 1760 fer fólk smám saman að missa áhugann á barokkinu og við tekur
(í dansinum rétt eins og á öðrum sviðum, allt ff á málaralistinni til skreytilist-
arinnar) tíska nýklassíkur, stefna sem Winckelmann smíðar kenningar um
og smátt og smátt leggur hún undir sig Konunglegu akademíuna.
Þar af leiðandi horfir Guimard uppá það hvernig frægðarsól hennar tekur
að síga til viðar. Vissulega er hún á samningi við Akademíuna, en hún er ekki
eins áberandi og áður og þar sem hún heldur sig sjálf við hinn gamla smekk
er hún hætt að gera nema það allra nauðsynlegasta og aldrei neitt umfram
það sem samningur hennar kveður á um. Hún kýs nefnilega á þessum árum
að nota hæfileika sína til að vera með einkasýningar, þar sem barokkstíllinn
er allsráðandi og hún getur boðið upp á sitt eigið leikhús, - eitt þessara „ást-
TMM 1999:1
www.mm.is
131