Tímarit Máls og menningar - 01.03.1999, Síða 167

RITDÓMAR
Helgi segir sögu sína sjálfur í endur- tilfallandi lesendum að fljóta með. Hinn
liti. Meðan á frásögninni stendur situr meginkosturinn virðist vera í þversögn
hann í öruggum sessi („deildarstjóri á við það sem hér var að koma ffam, nefni-
Reiknistofunni og þar með dauður sam- lega sá að lesandinn er virkjaður allan
kvæmt skilgreiningum æskuáranna“ tímann, eins og sögumaður sé kennari
(bls. 200)) og horfir íhugull til baka á sem gætir þess að nemendur/lesendur fái
bernskubrek sín. Hann sneiðir hjá dóm- líka að taka þátt en séu ekki einberir þiggj-
um um sjálfan sig og upphefur sig ekki endur. Þessi frásagnaraðferð gerir það að
heldur. Hann einfaldlega segir sögu sína verkum að lesandi heldur þakklátur
og ætlar kannski fyrst og fremst að áffamogbyggiruppskoðunsínaáHelga.
skemmta hugsanlegum lesendum. Saga Helgi verður lesandanum þannig
hans er ekki verulega frábrugðin sögum þokkalega nákominn. Hann er ráðvilltur
annarra sem voru nýskriðnir á háskóla- á köflum, leitandi og þó oft reiðubúinn að
aldur fyrir 20 árum en sérhver saga er þiggja molana sem hrjóta til hans. Hann
með einhverjum hætti einstök. er ekki mikill gerandi í eigin lífi, a.m.k.
Innri tími er um tvö ár og nær sagan ekki meðan sagan varir, og reyndar verður
þannig að varpa ljósi á flest það sem á ekki betur séð en að hann sé enn á hrak-
dagana getur drifið hjá tiltölulega venju- hólum þegar sagan er sögð þótt hann hafi
legum manni sem forðast ekki ævintýrin náð að festa sig við eitthvert nám. Sagan er
en stofnar ekki mikið til þeirra sjálfur. f öllsögðígáskafulluendurlitiendaerulið-
frásögninni birtist karakterinn smátt og in full 20 ár ffá atburðunum og Helgi
smátteinsogþegarmaðurkynnistfólkií kominn í ákjósanlegri stöðu, hættur að
holdinu. Helgi er sæmilegur á lofti en þó gera sig að fífli sem stressaður fyrirlesari
með heldur rýra sjálfsmynd (segir t.d. eða vonbiðill einnar ungverskrar sem hef-
um einn samstarfsmann sinn að hann ur ekki áhuga. Helgi opinberar hiklaust
hafi næmi og áhuga á öðrum, „jafnvel ágalla sína og skirrist einskis við að hlæja
náungum eins og mér“ (bls. 59)) sem að sjálfum sér og leyfa öðrum að vera
helgast aðallega af því að honum miðar með. Hann talar t.d. á kómískan hátt um
ekkert í námi og hann á líka heldur lágt þýskabókmáliðsemhannlærðiímennta-
skor í kvennamálum. Þau eru talsvert skóla og gat illa notast við þegar á reyndi
viðamikið umfjöllunarefni og mátar afþvíaðÞjóðverjartalaþaðbaraekki(bls.
hann flestar stúlkur á vegi sínumvið eig- 22).Að sumu leyti erlíka eins og hann eigi
inkonuhlutverkið. Hann er lítillega í trúnaðarsambandi við sérhvern lesanda
kominn á þrítugsaldur og ætti vart að og haldi þannig áhuga hans sívakandi, sbr.
finnast hann vera að falla á tíma en til- „Var ég búinn að nefna að þetta var fyrir
finningasemin spyr ekki alltaf að rökum. tuttugu árum? Ég hafði enga æfingu í
Foreldrar hans komast varla til tals og lestarferðum. Ekki nema bara með S-tog-
ekki splæsir hann mörgum orðum á ætt- aranum í Köben. En það var allt annað.
ingja sína yfirleitt. Hann gengur á eigin Segi ég mér til afsökunar“ (bls. 19). Það er
vegum og fýrir eigin forsendum. eins og hann hvísli. Og hlustandinn leggur
Helstu kostir bókarinnar þykja mér eyrað að bókinni. Annað dæmi: „Svo ég
vera tveir, annars vegar sá að höfundur hlustaði [áfýrirlesturinn] eftirbestu getu.
útskýrir ekki heldur leyfir söguefninu að En ég get eins vel játað það, eins og ég hef
standa og falla með sjálfu sér: Helgi er að játað svo margt annað á þessum blöðum,
rifja upp 20 ára gamla ævihlutasögu, að yfir höfuð hef ég sjaldan hlustað á
meira eins og handa sjálfum sér, og leyfir fyrirlestur um mína daga án þess að
TMM 1999:1
www.mm.is
157