Tímarit Máls og menningar - 01.03.1999, Side 92

RAKEL SIGURGEIRSDÚTTIR
Kristján Karlsson gaf út af ljóðum hennar. í það valdi hann aðeins 11 kvæði
úr handritinu sem hún skildi eftir sig. Handritið telur alls 76 ljóð og fannst
sumum smekkur hans helst til einhæfur eins og kemur til dæmis fram í rit-
dómi Helga Sæmundssonar ffá þessum tíma. Fyrir utan kvæðin sem Krist-
ján valdi úr handritinu í úrvalið hafa aðeins tvö birst á prenti. Því má svo við
þetta bæta að ljóð skáldkonunnar hafa sum hver birst í ljóðasöfnum einkum
á fimmta - og áttunda áratugnum.
Þó skáldkonan frá Hömrum sé nú langflestum gleymd þýðir það ekki að
ljóðum hennar hafi aldrei verið sýnd nein athygli, öðru nær. Margir
gagnrýnenda hennar, sem voru málsmetandi menn á sviði bókmennta, hófu
kvæðin upp til skýjanna, eins og þeir Guðmundur Finnbogason og Jakob
Jóh. Smári. Báðir töluðu um fullþroska skáld og snilling. Þó aðrir væru
hógværari í ummælum sínum voru gagnrýnendur almennt sammála um að
í ljóðum hennar gætti sjaldgæfrar fágunar og smekkvísi í máli, myndum og
hrynjandi.
Staða Guðfinnufrá Hömrum innan bókmenntahefðarinnar
Því hefur verið haldið fram að skáld þurfi að takast á við ráðandi bók-
menntahefð og síðan meðvitað eða ómeðvitað að hafna henni eða játast.
Þegar Guðfmna Jónsdóttir kom fram á sjónarsviðið hafnaði hún ríkjandi
bókmenntahefð sem kennd hefur verið við formbyltingu en agaði kveðskap
sinn að mestu undir nýrómantíska stefnu. Það þarf engan að undra að hún
hafi gert þá stefnu að sinni sem hóf sveitarómantíkina til vegs og lagði
áherslu á skyldleika orðlistarinnar við tónlistina þegar tónlistargáfa skáld-
konunnar og ást hennar á bernskuheimilinu Hömrum eru höfð í huga.
Þegar fyrsta ljóðabók Guðfinnu kom út árið 1941 rofaði svo sannarlega
fyrir nýjum og breyttum tímum í íslenskum bókmenntum en ljóð
nýrómantískra skálda héldu líka áfram að koma út og nutu hylli fjölmargra
lesenda og gera enn. Ljóð skáldkonunnar frá Hömrum eiga ýmislegt sam-
merkt með mörgum þeirra svo sem: Átthagatryggðina með Davíð Stefáns-
syni, hvort skipti meiru skyldan eða langanirnar með Huldu, dulhyggjuna
með Einari Benediktssyni og lífsharminn með skáldunum sem dóu ung.
Þessi sérkenni voru flest aðall þeirrar stefnu sem þessum skáldum var sam-
eiginleg. Það er því ekki hægt að tala um eftirlíkingar Guðfmnu á þessum at-
riðum enda þegar ljóð hennar eru borin saman við kvæði þessara skálda fer
ekki á milli mála að þau lýsa af djúpri innlifun persónulegri reynslu hennar
sjálfrar.
Þegar ljóð Guðfinnu frá Hömrum komu út báru gagnrýnendur þau sam-
an við kveðskap Einars Benediktssonar og Huldu. Nokkrir þeirra fundu
82
www.mm.is
TMM 1999:1