Tímarit Máls og menningar - 01.03.1999, Blaðsíða 130

GUY SCARPETT A
Til dæmis:
„Phébus agit, pénétre, s’insinue,
Bras découverts et gorge á demi nue
S’offrent d’abord, ornements superflus,
Voiles fácheux ne tiennent déjá plus;
Lieux plus secrets, nudité moins connue
S’ensuit bientöt, et le jeu continue2“
(Og ég vitna að sjálfsögðu aðeins í þær ljóðlínur sem eru innan
velsæmismarka...)
Hvers vegna er ég að rifja þetta upp? Til að skemma þá óþarflega hefðbundnu
hugmynd sem fólk hefur um Campra og gefa í skyn að hann var annað og
meira en höfundur kantata, messa og helgileikja? Til að benda á að hann
skrifaði líka bókina Europe galante (Hin léttúðarfulla Evrópa), og Festes
vénitiennes (Feneyjarveislurnar) þar sem fólk heillast á annan hátt en það
gerir í messu eða á helgileik? Til að minnast á þetta töfraandrúmsloft sem
ríkti í upphafi 18. aldarinnar, þegar það að njóta lista og listin að njóta voru
eitt og hið sama? Til að gera grein fyrir þeirri frjálslyndisæð sem slær í sjálfu
hjarta tónlistarinnar og dansins, - í vöðvasamdrættinum, skjálftanum,
hjartslættinum, til að minna á hvernig þetta var öðruvísii Að sjálfsögðu. En
það þarf að ganga lengra og reyna að festa fingur á því á hvaða hátt þetta kem-
ur okkur við, núna.
Það er nefnilega svo að ef menn hætta að hugsa um listina á forsendum
framfarahyggju, óhjákvæmilegra framfara, skrefa sem ekki er hægt að taka til
baka, - þá fara menn að hugsa á allt annars konar nótum, skynja á allt annan
hátt, hætta að smætta allt niður í átök milli þess „garnla" ogþess „nýja“, má út
markalínur hvers konar sem liggja þvers og kruss um allt. Til dæmis þá sem
liggur á millli aga, reglu, sparnaðar, yfirvegunar, aðhalds annars vegar og
hins vegar nautnar, óreiðu, sóunar, óráðsíu, hátíðarhalda. Þessar andstæður
eru á vissan hátt yfir-sögulegar: þær birtast aftur og aftur í mismunandi
myndum á ólíkum tímaskeiðum. Og á sama hátt gera þær kleift að tengja
saman (eða standa með) vissa listamenn sem aldir skilja að.
Til dæmis þá Campra og Stravinskí.
Boð um að njóta
Bregðum okkur tuttugu ár aftur fyrir þá atburði sem ég minntist á. Það er
árið 1710, siðavandasta tímabilið á valdatíð Lúðvíks 14.: Það er á allra vitorði
að gamli kóngurinn er undir sterkum áhrifum frá frú Maintenon, við hirð-
120
www.mm.is
TMM 1999:1