Tímarit Máls og menningar - 01.03.1999, Side 143

TILBRIGÐI OG HUGARSPUNl UM BJARTA ÖLD
sem samanstóð mestmegnis af „ffíhyggjumönnum“ og „aðalsmönnum"
sem síðar voru gerðir höfðinu styttri.
w
Og það allt ffam í rauðan dauðann.
Slík örlög heilla mig.
Ástæðan er sú að þau eru táknræn, í fyrsta lagi fyrir þær þverstæður sem
ganga eins og rauður þráður í gegnum 18. öldina, hvort sem það er á sviði
sögu, hugmyndafræði, tilfinningar eða smekks. Hinn munúðarfulli barokk-
líkami Guimard gegn hinum hetjulegu og tilfmningaþrungnu hetjum sem
David málar: þetta minnir augljóslega á myndhverfmgu.
Og einnig vegna þess að að breyttu breytanda, þá eru örlög hennar hluti af
þeirri gátu sem „tímaskökku snillingarnir“ eru: þeir sem virðast alltaf vera of
seint eða of snemma á ferðinni, einmitt vegna þess að þeir sætta sig ekki við
ríkjandi viðhorf. Bach, til dæmis, sem þrjóskaðist við að vinna í barokkstíl,
margraddastíl (þeim sem er ríkjandi í Listfúgunnar og Tónfóminni), þegar al-
menningi fannst hann úreltur og hans eigin synir tóku að semja í hinum nýja
stíl; eða þá Picasso, sem var svo geislandi barokkskur, klúr og ósvífinn á loka-
skeiðinu, þegar róttæk og ströng óhlutlægni eru að ná yfirhöndinni í málverk-
inu.
Og loks vegna þess að ævi Guimard er alveg til fyrirmyndar: hugmyndin
um að láta aldrei effir þumlung af sannfæringu sinni, gera nákvæmlega það
sem mann langar til, jafnvel þótt það gangi þvert gegn straumnum. Ævi
hennar er einhvers konar þverstæðukennd hetjulund nautnarinnar.
í þessu felst kveikja að skáldsögu, það er nokkuð ljóst.
Friðrik Rafnsson þýddi.
Aftanmálsgreinar
1 Barbier, Chronique de la régence et du régne de LouisXV, 1875, II, bls. 165.
2 Gentil Bernard, Les Origies, ljóð sem birt er í Chansonnier Maurepas, 1931. Maurice Bart-
hélemy vitnar í það í verki sínu um Campra sem kom út hjá Picardforlaginu í París
áriðl957. (Efnislega: Febus er að, smeygir sér inn, laumast, berir handleggir og hálfberir
hálsar (brjóst) bjóða sig fyrst, slæðurnar, þetta óþarfa skraut hverfur á braut; síðan kemur
að leyndari stöðum, nekt sem ekki er eins áberandi, og leikurinn heldur áfram ...
3 „Púristarnir" lágu Stravinski mjög á hálsi fyrir þetta - samskonar gagnrýni úr sömu átt
hefur tónskáld ið Michael Nyman orðið fyrir nú á tímum ...
4 Ég hef útskýrt þetta hugtak nokkuð í ritgerð minni L’Artifice (Grasset, ritröðin „Figures“,
1989).
5 Milan Kundera: Með hægð (MM, 1995), Sjá ennfremur Philippe Sollers, Le Cavalier du
Louvre, Vivant Denon (Plon).
6 Michel de Certeau, „Le libertinage et Dieu“, í tímaritinu Art Press, no. 79.
TMM 1999:1
www.mm.is
133