Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2004, Blaðsíða 137

og hófust með því að sett var á stofn vefstofa á Leirá, sem með
fjárstuðningi konungs gekk svo vel að þegar árið 1752 var hægt að hefja
margvíslegar frekari framkvæmdir undir nafninu Hinar nýju Innrétting-
ar.23 Í upphafi embættisferils síns lagði Skúli Magnússon fram kvörtun
við konung vegna tóbaksinnflutnings kaupmanna, sem færu illa eftir fyr-
irmælum um innflutning og gerðu landsmönnum skaða með því.
Nokkrum árum síðar flutti hann sjálfur inn tóbak og virðist þá ekki vera
því eins mótfallinn, kannski var hann sjálfur kominn upp á bragðið. Í
Viðey, þar sem Skúli bjó, hafði hann gert ýmsar tilraunir með ræktun
grænmetis og kryddjurta og fengið verðlaunapening frá danska Land-
búnaðarfélaginu 1776 fyrir kartöflurækt.24 Ýmsar ritaðar heimildir geta
um þessar tilraunir. Þess er þó ekki getið að hann reyndi að rækta tóbak í
Viðey, en reikningur frá árinu 1753 vitnar um að Skúli lét einnig flytja
eitt pund af tóbaksfræi, sem kostaði 64 skildinga, frá Danmörku auk
ýmissa grænmetisfræja og kryddjurtafræja.25 Líklegt má telja að hann hafi
gert tilraunir með ræktun þess í Viðey, og má benda á örnefnið Tóbaks-
laut því til stuðnings.26
Ullarvefsmiðjan í Reykjavík
Önnur ullarvefsmiðja var stofnuð árið 1755 í Reykjavík, þar sem nú er
Aðalstræti, elsta gata Reykjavíkur, og þá sú eina.Vefnaðarvaran er þar var
framleidd var einkum ætluð til útflutnings til Danmerkur. Hús tauvef-
smiðjunnar var byggt úr tré og var með útveggi úr torfi og í húsagarði
var hellulögn.Aðfararnótt 27. mars 1764 kviknaði í út frá kerti og varð af
mikill eldsvoði og brunnu þrjú verksmiðjuhús. Húsin voru fljótt endur-
reist og er þeim lýst sem byggingu með tveimur hliðarálmum umhverfis
húsagarð. Þessi hús voru notuð fyrir starfsemi Innréttinganna fram yfir
1790, en eftir það voru þau seld og notuð til íbúðar.27 Á meðan verk-
smiðja þessi starfaði átti Skúli Magnússon margsinnis í deilum við yfir-
völd í Kaupmannahöfn. Sem einn af forsvarsmönnum Innréttinganna
hafði hann keypt og flutt á eigin skipum vörur frá Danmörku. Meðal
annars flutti hann inn byggingarefni, en einnig tóbak og áfengi sem ætlað
var starfsmönnum Innréttinganna. Yfir þessu kvartaði danska verslunar-
félagið árið 1756, en konungur sinnti ekki þeim kvörtunum. Skúla var
leyft að kaupa 1000 pund af tóbaki í Kaupmannahöfn fyrir starfsmenn
Innréttinganna.28
136 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS