Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2011, Page 42

ALÞINGISREITURINN 41
og 3. kafla. Landnámsminjarnar benda til samfélags sem byggðist á járnvinnslu
og öðrum hefðbundnum störfum sem tilheyrðu húshaldi þessa tíma, s.s.
kolagerð, kornþurrkun, ullarverkun, skógarhöggi, verkfærasmíði o.f l. Einnig
kom greinilega fram að svæðið er vel skipulagt og bæjarstæði valið með tilliti
til ákveðinna þátta sem til þurfti til húshaldsins. Má þá helst nefna veðursæld
þar sem þarna neðst í kvosinni er mjög skjólgott, lækinn og Tjörnina þar
sem möguleiki hefur verið á því að draga upp skip, mýrina með tilheyrandi
gæðum eins og mýrarauða og mó, en einnig torf, skóglendi, eyjar, eggver,
selstöður, útræði, ferskt vatn og svona mætti lengi telja. Þykir því ljóst að hér
hafi verið upplagt bæjarstæði með tilheyrandi nytjum. Erfiðara er að geta sér
til um hversu langlíft landnámið var. Þó er hægt að segja að undir miðja 13.
öld hafi orðið breytingar á efnahag, búskap og lífsháttum þeirra er hér bjuggu.
Í stuttu máli virðist sem loftslags- og umhverfisbreytingar hafi ráðið þar mestu
ásamt menningarlegum þáttum, en undir lok 12. aldarinnar verða miklar
umbreytingar bæði á náttúru og menningu. Fornleifarnar á reitnum benda til
breyttra starfshátta og kemur það best fram á svæði C þar sem útgerðarsvæði
frá þessum tíma kom í ljós, og hefur verið notað í rúma öld eða svo, en gerð
verður grein fyrir því síðar. Á þessum tíma virðist aðaláherslan hafa verið á
sjávarútveg, en þó er ekki hægt að fullyrða um það þar sem aðrar leifar gefa
lítið annað til kynna en að hér hafi verið stundaður sjávarútvegur. Eftir 1500
verða svo önnur þáttaskil á svæðinu en þá er útgerðarsvæðið liðið undir lok
og við tekur öskuhaugur sem sennilega hefur tilheyrt nærliggjandi bæjum. Í
þessum ruslahaugi var mikið af beinum, bæði úr húsdýrum og fiski og virðist
vera töluvert jafnvægi í nýtingu þessara dýra og afurða þeirra. Hvað varðar
byggingar er aðeins um að ræða tvö útihús, heygarð, bryggju og ruslagryfju
sem tilheyrt hafa þessu tímabili eftir 1500 og fram að tíma Innréttinganna sem
hefst 1751. Þó setur það strik í reikninginn að byggingar frá yngstu tíð hafa
skemmt töluvert af eldri mannvirkjum og því ekki loku fyrir það skotið að hér
hafi verið veglegri mannvirki eftir 1500. Eins og fram hefur komið er uppgrefti
ekki lokið á fornleifum frá fyrstu tíð. Á eftir að grafa um 50% þeirra sem eru á
svæðum D, E og F. Gert er ráð fyrir að það verði gert á næstu árum. Þangað til
verða þessar minjar geymdar undir torfi. Ljóst þykir, þegar Alþingisreiturinn er
settur í samhengi við nánasta umhverfi sem þegar hefur verið rannsakað, að hér
hafi verið umfangsmikið landnám. Má þá helst nefna íveruhús og smiðjur sem
grafin voru upp á 8. áratug síðustu aldar við Suðurgötu 3-5, hluta af íveruhúsi
við Suðurgötu 7, 1982, hluta af íveruhúsi og túngarði við Aðalstræti 14-16,
1976, og skála við Aðalstræti 18, 2002. Ekki hafa öll þessi mannvirki verið reist
samtímis, en þó að líkindum á tímabilinu frá miðri 9. öld til upphafs 11. aldar.
Talið er að annar skálinn sem fannst í Suðurgötu 3-5 hafi haft tvö byggingarstig