Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2011, Qupperneq 134

KÁL Í KIRKJU STAÐ. UM GARÐ Í RAUÐUSKRIÐU Í AÐALDAL 133
Garðurinn er ferhyrndur, 26,5 m langur frá norðri til suðurs og mest um
21 m breiður frá austri til vesturs. Veggir eru víðast tæplega 2 m breiðir og er
svæðið innan þeirra rétt rúmlega 400 m2. Garðurinn er ekki reglulegur og er
talsverð sveigja á norðurhlið og einnig gengur vesturhlið sýnu lengra til vesturs
norðanmegin. Austur- og suðurhliðar eru hinsvegar beinar. Garðurinn snýr
ekki rétt við áttum, og er nær því að snúa NNV-SSA á lengdina.
Dyr eða op er í miðjan vesturlangvegginn, rúmlega 1 m breitt. Veggir
standa víðast í meir en 1 m hæð og mest um 1,6 m. Talsvert þýfi er innan í
garð inum og sumstaðar allt að mjaðmardjúpar geilar milli þúfna, bæði inni í
garðinum og í norðurvegginn (á tveimur stöðum alveg í gegnum vegginn).
Veggirnir eru að öðru leyti allstæðilegir og hafa hliðar þeirra haldið sér vel.
Þeir eru algrónir en sunnanmegin sést í grjót á nokkrum stöðum – það er þó
ekki í hleðslum heldur hefur oltið úr þeim.
Austanmegin í garðinum eru aflangar þúfur sem snúa A-V og ná frá
austurhlið 8 m til vesturs en enda allar við línu sem draga má eftir miðjum
garðinum endilöngum. Þær eru níu talsins en misreglulegar og er sú nyrsta
ógleggst. Vestan við þessar þúfur er þó ekki slétt heldur lægri og óreglu legri
þúfur, um 30 sm á hæð.
Rannsókn í garðinum
Ekki er vitað hvort kirkja sú sem Jón Benediktsson byggði um miðja 18.
öld hafi staðið á sama stað og kirkjan sem enn hékk uppi 1712. Það að þeir
feðgar töldu sig þurfa að fá konungsleyfi fyrir kirkjubyggingunni bendir ekki
til að þeir hafi litið á hana sem endurbyggingu á eldra húsi. Hvort sem er væri
áhugavert að vita meira um þessar kirkjur. Kirkja Jóns er nánast einsdæmi um
nýstofnun kirkju á 18. öld og væri fróðlegt að hafa hugmynd um hverskonar
byggingu hann reisti, einkakirkju heldrimanns á öld þegar nánast engar slíkar
kirkjur voru til lengur. Staðsetning gerðisins miðað við bæ er mjög óvenjuleg
fyrir íslenskan kirkjugarð og það að engin kirkjutóft var sýnileg í garðinum
gat bent til að kirkjan hefði ekki verið með torfveggjum heldur verið trékirkja
eingöngu. Þetta voru helstu ástæður þess að ráðist var í könnunargröft í garð-
inum sumarið 2003. Markmið hans var annarsvegar að ganga úr skugga um
að kirkjugrunnur eða -grunnar væru í garðinum og kanna ástand þeirra og
hinsvegar að athuga ástand mannabeina í garðinum. Annað kom á daginn.
Opnaðir voru tveir 2x2 m skurðir. A er því sem næst í miðjum garði, gegnt
dyrum – og var þar vonast til að rekast á kirkjutóft. B er 3 m norðar og aðeins
vestar og var þar vonast til að rekast á mannabein.