Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2011, Page 135

134 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Í báðum skurðum kom í ljós samskonar röð jarðlaga. Efst var grasrót (1 í A,
4 í B) en undir henni 20-30 sm þykkt lag af brúnni mold með gjóskuflekkjum,
bæði ljósa Heklugjóskan H3 og svört gjóska (2 í A, 5 í B). Undir þessu var
í suðausturhorni A linsa af dökkgráu feitu efni (3). Undir því var um 10 sm
þykkt lag af brúnni mold með grárri linsu (7 í A, 6 í B). Þetta gráa efni var
greint sem gjóskulagið H5. Undir því var síðan brún fokmold (9 í A, 8 í B) og
þar undir grábleik og þétt ísaldargrús (11 í A, 10 í B).
Uppgröfturinn sýndi því svo ekki verður um villst að engin kirkja er á
þessum stað og að gerði þetta er ekki kirkjugarður. Til að ganga enn frekar úr
skugga um þetta var borað með jarðbor um allan garðinn, einn kjarni tekinn
á hverjum 5x5 m. Í austurhluta garðsins var allsstaðar sama jarðlagaskipan en í
vestari hlutanum var víðast mun styttra niður á ísaldargrúsina (um 30 sm) og
hreyfð mold alveg niður á hana. Einnig voru skoðuð snið í lítilli holu sem grafin
hefur verið í suðvesturhluta garðsins, um 50 sm djúp og var þar sama sagan.
Auk uppgraftar var gerð viðnámsmæling á 20x20 m svæði sem nær yfir
meginhluta gerðisins að innanverðu og útfyrir vesturhliðina. Engar reglulegar
ójöfnur komu í ljós við þá mælingu aðrar en þær sem endurspegla þúfnarað-
irnar sem sjást á yfirborði.
Umræða
Ljóst er að gerði það sem mestalla 20. öld og e.t.v. lengur hefur verið talið
kirkjugarður er það ekki. Þá vakna þrjár spurningar:
Hlutverk gerðisins. Efstu lögin í skurðunum eru greinilega rótuð og eru sér-
fræð ingar þeir sem til voru kallaðir, Garðar Guðmundsson fornvistfræðingur,
Ian A. Simpson jarðvegsfræðingur og Magnús Á. Sigurgeirsson jarðfræðingur,
allir sammála um að rótið hljóti að vera eftir ræktun en geti ekki stafað af raski
eftir búfénað eða af náttúrulegum orsökum eins og t.d. frostverkun. Þar sem
engin önnur ummerki fundust í garðinum er því einsætt að túlka hann sem
ræktunarstað. Ekki er vitað hvað var ræktað í þessum garði og engin gjóskulög
fundust sem varpað gætu ljósi á hvenær hann var byggður eða hversu lengi
hann var í notkun. Einhverja hugmynd má þó gera sér um þessi efni.
Lýsing Brynjúlfs Jónssonar frá 1905 á kirkjugarðinum í Rauðuskriðu er svo