Skírnir - 01.09.1988, Qupperneq 196

402
EINAR G. PÉTURSSON
SKIRNIR
sögustöðum. Þeim sem minnst trúa á sagnfræðilegt gildi íslendinga sagna
fyndist eflaust slæmt að styrkja trúna á þær með ljósmyndum, en þó er trú-
legt að aðrir myndu líka fagna ef trú á sannleiksgildi þeirra ykist. Utgáfur
af slíku tæi væru t. d. handhægar í ferðalög, en þær sem á boðstólum eru nú,
eru heldur stórar til slíkra þarfa.
A þessu ári á Hið íslenzka fornritafélag 60 ára afmæli, en 1933 kom Egils
saga út, fyrsta bókin í ritröðinni íslenzkfornrit. Tilgangur félagsins er sam-
kvæmt 1. gr. laga þess: „að láta gera vandaða útgáfu allra helztu íslenzkra
fornrita og endurnýja hana eftirþörfum." Utgáfan var sniðin aðmiklu leyti
eftir þýskri útgáfu, Altnordische Sagabibliothek. Fyrir hverju bindi er
langur formáli þar sem gerð er grein fyrir einkennum hverrar sögu, aldri,
tímatali, staðfræði, handritum og ekki má gleyma leitinni að höfundi o. fl.
Neðanmáls við texta eru miklar skýringagreinar. Einnig fylgdu útgáfunni
kort og myndir af sögustöðum, en aftan við hvert bindi er mjög nákvæm
nafnaskrá, en engin efnisorðaskrá.
Við val og frágang texta má fara tvær leiðir: annaðhvort að fara eftir þeim
textaútgáfum eftir handritum sem fyrir liggja og skástar eru, eða vinna text-
ann til útgáfu eftir handritunum sjálfum. Báðar leiðirnar hafa verið famar.
Fyrir útgáfuna á Njálu var textinn t. d. unninn eftir handritum, einnig er
mjög góður texti í Heimskringlu (sjá Jonna Louis-Jensen: Kongesaga-
studier. Bibl. Arn. XXXII. 5). Aftur á móti hafa handritarannsóknir t. d.
leitt í ljós, að texti Egils sögu og Hrafnkels sögu stendur til bóta. Fundur
blaðsins úr Heiðarvíga sögu hefur orðið til þess að það bindi hefur verið
gefið út að nýju að viðbættum þeim texta sem lesinn varð á blaðinu. Við-
auki var gefinn út við IV. bindi 1985 þar sem Eiríks saga rauða er gefin út
eftir öðru, og að því er menn telja betra handriti en sagan var prentuð eftir
áður.
Það liggur í hlutarins eðli að textarannsóknum eru takmörk sett þar sem
varðveitt handrit eru. Aftur á móti verða menn seint sammála um að sein-
asta orðið hafi verið sagt um sögurnar að öðru leyti. Af framansögðu leiðir,
að útgáfa af þessu tæi verður alltaf að vera í endurnýjun. Má segja að það
eigi að vera þjóðarmetnaður að alltaf sé unnið að og til sé vönduð útgáfa
áþekk þessari. Af Islenzkum fornritum eru komin 19 bindi: 13 bindi með
Landnámu og Islendinga sögum, Heimskringla í 3 bindum, Agrip og Fag-
urskinna í 1 bindi, Orkneyinga saga í 1 bindi og Danakonunga sögur í 1
bindi. Aætlað er að ritröðin verði alls 50 bindi. A 30 ára afmæli félagsins
voru 13 bindi komin svo að langt er þangað til öll hafa séð dagsins ljós.
Orsakir hægagangsins hafa verið fjárskortur og skortur á hæfum mönnum,
sem hafa tíma til að sinna þessum störfum. Þetta er eina safnútgáfan sem nú
er á boðstólum, þar sem hægt er að kaupa einstök bindi af Islendinga
sögum.
Arið 1946 komu út sex bindi af 12 í heildarútgáfu Islendinga sagna á veg-
um fyrirtækis sem nefndist íslendingasagnaútgdfan. Arið eftir kom seinni
hlutinn, en 1949 kom í sérstöku bindi manna- og staðanafnaskrá fyrir öll