Þjóðmál - 01.09.2009, Page 83

Þjóðmál HAUST 2009 81
Fréttir af því, hvernig farið hefur verið
með hlutafélög á borð við Flugleiðir, Sjóvá
eða Sparisjóðinn Byr, svo að þrjú dæmi séu
tekin, sýna, að engu er líkara en þau hafi
verið keypt í því skyni einu að nota þau sem
einskonar peningavél fyrir kaupandann .
Honum hafi verið sama um allt annað en
sjóðina, sem voru fyrir hendi, þegar hann
kom að félaginu .
Annars vegar ræðir Þorkell um það,
sem helst má prýða góðan stjórnanda eða
leiðtoga, og hvernig halda beri
á málum til að ná sem bestum
árangri við stjórn og rekstur
fyrirtæka . Á hinn bóginn kvartar
hann oftar en einu sinni undan
skorti á opinberu eftirliti og má
ráða af því, að hvað sem líði allri
þekkingu á góðum stjórnarháttum
við rekstur fyrirtækja, sé það að
lokum undir opinberu eftirliti
komið, hvort illa fari eða ekki .
Pendúllinn hefur vissulega sveiflast frá því
að skapa ætti stjórnendum og eigendum
fyrirtækja sem mest frelsi og sjálfstæði, eins
og var á tímum útrásar, og til þess nú, að
ríkið eða eftirlitsstofnanir þess skuli vera
með puttana í sem flestu .
Opinber eftirlitsiðnaður var vissulega
ekki hátt skrifaður, þegar útrásarvíkingar
voru að leggja undir sig heiminn . Undir
lok tíunda áratugarins starfaði sérstök
nefnd á vegum forsætisráðuneytisins til
að finna leiðir til að draga úr eftirliti hins
opinbera og færa það meira á hendur
borgaranna sjálfra . Þá hafa einnig gilt
þær reglur hér um meðferð mála á vegum
fjármálaeftirlits og skattrannsókna, að þar
skuli unnið fyrir luktum dyrum og hvorki
upplýst um, hverja sé verið að rannsaka,
né, hvernig máli er lokið . Þetta er ein
versta tegund opinbers eftirlits, því að það
er án alls aðhalds frá almenningi .
Þorkell sendir stjórnmálamönnum þessa
ör á bls . 73:
„Árið áður varð alþingismaður uppvís að
þjófnaði á opinberu fé í starfi sem honum var
trúað fyrir en hann fékk síðan uppreisn æru
og bauð sig fram til Alþingis í prófkjöri og
komst inn .
Þarna er vísað til máls Árna Johnsens, án
þess að öll sagan sé sögð . Árni tók út refsingu
sína í fangelsi . Lög mæla fyrir um rétt hans
og allra annarra til að fá uppreist æru . Sá,
sem neitað er um þann gjörning, er sviptur
lögbundnum rétti . Af texta Þorkels mætti
draga þá ályktun, að einhverjar
sér regl ur hefðu gilt um Árna í
þessu efni . Svo var ekki .
Ég er ósammála Þorkeli, þegar
kemur að því, sem er þunga miðjan
í framtíðarsýn hans fyrir Ísland,
það er nauðsyn þess að ganga í
Evrópu sambandið . Rök hans eru
ekki sannfærandi, annars vegar
hræðsluáróður um, að án aðildar
breytist Ísland í fátæktargildru
fyrir íbúa sína, og hins vegar „af-því-bara“
sjónarmið, sem eiga illa heima í bók, þar
sem leitast er við að greina og færa rök fyrir
ákveðnum niðurstöðum, meðal annars með
því að vitna í viðurkennda fræðimenn um
stjórn un eða reynslu mikilhæfra leiðtoga í
at vinnu rekstri .
Þorkell hefði átt að velta fyrir sér spurn-
ingunni: Hvað höfum við meira að sækja
til Evrópu? Hann hefði til dæmis komist að
því, að þeir, sem hann nefnir til sögunnar
vegna ágætis í stjórnunarfræðum, eru flestir
ef ekki allir Bandaríkjamenn . Á fræðasviði
stjórnunar eða við rekstur fyrirtækja höf-
um við ekki mikið að sækja til Evrópu, ef
marka má bók Þorkels . Svo er á miklu fleiri
sviðum, enda höfum við samninginn um
evrópska efnahagssvæðið og kosti hans .
Þegar Þorkell ræðir um einkenni 21 . ald-
arinnar segir hann meðal annars:
Staða Íslands í alþjóðlegu samhengi, stefna í
alþjóðamálum og samstarf við aðrar þjóðir