Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2011, Qupperneq 33

Annað atriði sem Þórhallur taldi mikilvægt var að við aðskilnað væru
gerðar sömu menntakröfur til presta eða forstöðumanna fríkirkjusafnaða
og þjóðkirkjupresta, sem og að auka þyrfti menntun beggja hópanna frá
því sem verið hefði.52 Engar formlegar kröfur voru gerðar um undirbúning
hinna fyrrnefndu af hálfu hins opinbera og er svo raunar enn. Ur því taldi
Þórhallur brýnt að bæta enda hefði það
...óumræðilega mikla þýðingu að trúmála-leiðtogarnir séu mentaðir menn.
Það væri mesti voði ef fólkið yrði að bráð andlegum skottulæknum, sem
kæmust að á undirboði andlegs aumingjaskapar, eða undir áraburði útlendra
ofstækis- og hindurvitna-trúarfélaga.53
Og bætd við:
Sé eigi slík trygging íyrir mentaðri prestastétt áfram, væri beinn voði fyrir-
sjáanlegur afskilnaðinum. ... Þeirri kröfu mundu hugsandi menn kirkjunnar
íslensku halda fram og þá eigi síður allir þjóðvinir, sem skilja hvaða blessun
frjáls og heilbrigður kirkjufélagsskapur getur verið og á að vera þjóðinni.54
Þórhallur vildi sem sé að „andlegir safnaðarleiðtogar í trúmálum“ hefðu náð
engu minni „þekkingarþroska" en krafist væri af prestum í „ríkiskirkjum
og í sumum greinum enda betur, eigi það að vera réttmætt að söfnuðir
fái styrk af almannafé þjóðarinnar til að launa þeim.“ [Leturbr. HH] Um
trúarskoðanir skyldi hins vegar alls ekki spyrja eða krefjast neins sérstaks af
forstöðumönnum utanþjóðkirkjusafnaða.55 Enda taldi hann að frjálst ætti
að vera að bindast hvaða trúmálafélagsskap sem væri svo framarlega sem
52 Þórhallur Bjarnarson vildi að prestar og aðrir forstöðumenn safnaða væru vel að sér í hinum nýju
biblíuvísindum. Þá taldi hann að ríkari kröfur ætti gera til þeirra um þeldcingu í trúarbragðasögu
en hefðu til þess tíma verið gerðar til prestsefna, sem og í kirkjusögu einkum um það „sem næst
er landstrúnni lútersku og landsins eigin sögu“ og loks í „sálarfræði trúarinnar" sem tekið væri
að kenna við bestu háskóla erlendis. Þekkingu þessa átti að sækja til guðfræðideildar Háskólans.
Þetta þýddi þó ekki að allir skyldu menntast þar heldur átti deildin einungis að vera „ein um
dóminn“, þ.e. prófa alla þá er sæktust eftir prestsstarfi. Þó væri eðlilegt að erlend menntun
kaþólskra presta og menntun við norræna háskóla gilti einnig hér. Erlendir forstöðumenn ættu
einnig að hafa íslenskan ríkisborgararétt og kunna íslensku nægilega vel til að koma að gagni
við starf hjá íslenskum söfnuði. Skilnaðarkjörin 1912: 44-45. Við umræðu um aðskilnað 1909
hafði nefnd neðri deildar komist að þeirri niðurstöðu að Prestaskólann bæri að leggja niður en
koma á „vísindalegri kenslu í inum almennu greinum guðfræðinnar" í væntanlegum háskóla.
Alþingistíðindi 1909(A): 1102.
53 Skilnaðarkjörin 1912: 44.
54 Skilnaðarkjörin 1912: 45.
55 Skilnaðarkjörin 1912: 44.
31