Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2011, Síða 63

Kr.) heyrir hér til.59 Brot úr Hebreaguðspjallinu, Nasóreaguðspjallinu og
Ebjónítaguðspjallinu eru varðveitt í verkum kirkjufeðra.60 Þá er í verkum
margra kirkjufeðra frá annarri og fram á fimmtu öld að fmna efni af
þessum toga.61 Umfjöllun kirkjufeðranna er oftar en ekki neikvæð um hinar
gyðing-kristnu áherslur, rétt eins og heimildir tileinkaðar Páli postula, en
engu að síður mikilvægar heimildir um þetta efni, lagahefðir í frumkristni.
Endurminningar Hegesippusar (Hegesippus 110-180 e. Kr.), en brot af
þeim eru varðveitt í verkum Evsebíusar frá Sesareru (263-339 e. Kr.), og
Didascalia apostolorum eða Kenning postulanna frá þriðju öld eru dæmi
af þessum toga.62 Það er sameiginlegt með þessum ritum að þau leggja
lögmálið með einum eða öðrum hætti til grundvallar sínum skilgreiningum
hvort heldur á jákvæðan eða neikvæðan hátt.
Nokkuð öruggar heimildir frá þessu tímabili: Ýmis rit Nýja testamentisins
og apókrýfra bóka þess; Mishna-, Tosefta; ýmis önnur rit Gyðinga, Gyðing-
kristin rit: m.a. Rit Skugga Klemensar. Brot í verkum kirkjufeðra. Sjá frekar
Viðauka hér að neðan.
Lagatúlkun
Hugmyndir um munnlegar geymdir og meinta varðveislu þeirra í langan
tíma áður en þær væru ritaðar niður eiga sér rætur í þjóðfræðirannsóknum
og formrýni nítjándu aldar og upphafi tuttugustu aldar. Augljóslega eru
þó aðeins ritaðar heimildir varðveittar frá þessum tíma. Sérfræðinga greinir
á um hvort unnt sé að greina í þessum heimildum einhver þau sérkenni
sem bendi til þess að þær hafi upprunalega verið varðveittar munnlega eða
hafi fyrst orðið til þegar þær voru skráðar enda þótt ekkert útiloki að þær
geti ekki geymt fornar hefðir eða stef. Hvað sem því líður þá er ljóst að
elstu tilraunir til túlkunar á eldri heimildum og hefðum í samhengi Gamla
testamentisins eru löngu orðnar hluti af hinni rituðu hefð. Þær eru þannig
viðbætur við eldri texta sem hefir upphaflega verið bætt við sem nokkurs
konar athugasemdum eða glósum á spássíu. Sú túlkunaraðferð er þekkt frá
59 Um helstu heimildir úr ritum Skugga-Klemensar sjá F. Stanely Jones, „The Pseudo-Clementines"
2007, 285-304.
60 Sjá t.d., A. F. J. Klijn, Jewish-Christian Gospel Tradition 1992, s. hvarvetna.
61 Sjá t.d., A. F. J. Klijn, Patristic Evidence for Jewish-Christian Sects 1973, s. hvarvetna; sbr. einnig,
Matt Jackson-McCabe ritst)., Jewish Christianity Reconsidered: Rethinking Ancient Groups and Texts
2007 (greinasafn eftir ýmsa sérfræðinga).
62 Sjá t.d., Alan F. Segal, „Jewish Christianity" 1992, s. 326; 337.
61