Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2011, Qupperneq 97

guðfræðina sýnir Sigurbjörn að fulltrúar hennar geta ekki vísað til rann-
sókna í biblíufræðum og lútherrannsóknum máli sínu til stuðnings.
4. Niðurstaða
Friðrik J. Bergmann og Sigurbjörn Einarsson standa í fylkingarbrjósti nýrra
guðfræðistefna í íslenskri guðfræðiumræðu. Báðum er sameiginlegt að leggja
áherslu á vægi ritningarinnar og rétta túlkun hennar. Þeir eru sammála
um að menn verði að beita aðferðum sögurýninnar og virða niðurstöður
hennar. Þeir vísa báðir til Lúthers og guðfræði hans í málflutningi sínum
og líta svo á að fylgja beri grundvallarsjónarmiðum siðbótarinnar. Þeim er
báðum umhugað að rannsaka verk Lúthers, en byggja ekki einvörðungu á
umfjöllunum um hann. Friðrik J. Bergmann leitast við í skrifum sínum að
móta guðfræði fyrir „meðlætismanninn“. Hann grípur til þess sem tilheyrir
sambandi fyrstu notkunar lögmálsins og fagnaðarerindisins. Mark hans
er aðlögun kristindómsins að þörfum nútímans eins og m.a. Adolf von
Harnack leitast við að gera í Das Wesen des Cbristentums.
Sigurbjörn Einarsson leggur aftur á móti áherslu á samband annarrar
notkunar lögmálsins og fagnaðarerindisins. Tilvistarstaða mannsins í
firrtum heimi er í brennidepli, áherslan er á synd og endurlausn, efa og
trú. Sigurbjörn reynir að miðla guðfræðilegum sjónarmiðum díalektísku
guðfræðinnar og lútherrannsókna inn í íslenskar aðstæður sem mótuðust
af framfaratrú og sterkum almennum áhrifum frjálslyndu guðfræðinnar á
íslenska trúarvitund. Áhrif frjálslyndu guðfræðinnar hafa hins vegar haldist
fram á þennan dag vegna tiltölulega stöðugs hagvaxtar nær alla 20. öldina.
Guðfræði sem talaði inn í aðstæður stríðshrjáðrar Evrópu hafði því lítinn
hljómgrunn á íslandi.
f guðfræðilegri umræðu á íslandi nú um stundir má sjá áberandi aftur-
hvarf til frjálslyndu guðfræðinnar. Enn sem fyrr er stuðst við Lúther og
guðfræði hans, en athygli vekur að það sem greinir umræðuna nú frá fyrri
tímabilum er að ekki er lengur lögð jafnmikil áhersla á biblíufræði og
ritskýringu og gert var í upphafi 20. aldarinnar. Að vissu leyti virðist Biblían
gleymd. Spurning er hvort það endurmat, sem nú virðist standa yfir, leiði
til þess að vægi ritningarinnar aukist að nýju.
Útdráttur
Þegar íslensk guðfræðisaga er skoðuð koma í ljós að tvö mikilvæg tímabil uppgjörs
við fyrri guðfræði. Fyrra tímabilið var um aldamótin 1900 þegar frjálslynda guðfræðin
95