Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2011, Qupperneq 98

haslaði sér völl á íslandi og varð mótandi innan kirkjunnar. Athygli vekur átök um
vægi og túlkun ritningarinnar og tengsl hennar við guðfræði Lúthers. Gagnstæðar
fylkingar gerðu kröfu til þess að þeir væru fulltrúar fyrir rétta túlkun á ritningunni
og réttmætir arftakar lútherskrar guðfræði. Þetta skiptir miklu máli þar sem kirkjan
var evangelísk-lúthersk og sá aðili sem hafði „rétta“ túlkun á bæði ritningunni
og lútherskri guðfræði var þar með réttmætur fulltrúi kirkjunnar. Fulltrúar frjáls-
lyndu guðfræðinnar um aldamótin þurftu því að sýna fram á hvernig bæri að túlka
ritninguna með vísindalegum aðferðum sem „Guðs orð“ og draga fram að þeir
fylgdu þeim áherslum sem lagðar voru með siðbót Lúthers. Friðrik J. Bergmann er
dæmigerður fulltrúi frjálslyndu guðfræðinnar í framsetningu sinni á þessum áherslum.
Um miðja öldina á sér aftur stað svipað uppgjör þar sem tekist er á um rétta túlkun á
vísindalegum forsendum bæði varðandi ritninguna og Lúther og arfleifð hans. Þar sem
aftur var tekist á um að rétt túlkun og útfærsla á hefðinni væri grundvöllur kirkjulegs
starfs og yrði að vera mótandi í kirkjustjórninni. Átökin um rétta túlkun á ritningunni
og réttan skilning á inntaki siðbótarinnar voru ætíð kirkjupólitísk átök. Dæmigerður
fulltrúi fyrir þessa nálgun um miðja 20. öld er Sigurbjörn Einarsson.
English summary
When reviewing the history of theological writings in Icelandic, two important
eras catch the attention. The former is around the turn of the century 1900 when
the liberal theology was gaining momentum in Iceland and became the dominant
theological school. Especially interesting is to notice the conflict concerning the
importance of Scripture and its interpretation and how it is connected to the
theology of Martin Luther. The opposite sides both claimed to represent the
correct interpretation of Scripture and to be legitimate heirs to the Lutheran
theology. This is especially important since the Icelandic Church is Evangelical-
Lutheran and the party possessing the “correct” interpretation of Scripture and of
the Lutheran theology was therefore the legitimate representative of the Icelandic
church. The theologians representing the liberal theology in the late 19th and early
20th century had therefore to demonstrate how Scripture was to be interpreted
in a scientific way as “Word of God” and emphasize that they respected the main
lines laid by the reformation of Martin Luther.
Friðrik J Bergmann is a typical representative for the liberal theologians in
his exposition. Around the mid-20th century a similar conflict, and reckoning,
occurs concerning scientific methods in interpreting Scripture and Martin Luther
and his heritage. The focus of the conflict was again that authentic interpretation
of Scripture and enhancement of tradition should be at the foundation of all
ecclesiastical activity and should lay down the guiding rules for the ecclesiastical
authorities. The conflict over authentic /correct interpretation of Scripture and
proper understanding of the core of the reformation was always of church-political
in its essence. A typical representative for this approach in the mid-20th century
is bishop Sigurbjörn Einarsson.
96