Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Qupperneq 90

K j a r t a n Ó l a f s s o n
90 TMM 2011 · 1
hafi hann fengið sér skammbyssu fyrir hvatningu danska rafvirkjans
sem áður var nefndur. Flestum virtist Brynjólfur alvörugefinn maður
en hann átti engu að síður til margvíslega gamansemi sem hann greip
stundum til. Að sögn Þorsteins var frásögn Brynjólfs á þá leið að hann
hafi árið 1934 fengið sér byssu en sem betur fer aldrei skotið úr henni
„því að líklegast hefði hann þá orðið sjálfum sér að bana“ (Sovét-Ísland
óskalandið, bls. 326).
Hér þarf að hafa í huga að ef svo kynni að vera að Þorsteinn, formaður
Varnarliðs verkalýðsins, hafi á sínum tíma haft hug á að liðið fengi
þjálfun í að skjóta í mark, eins og íslensku nazistarnir iðkuðu reglulega
(um skotæfingar ísl. nazista, Sovét-Ísland óskalandið, bls. 218), þá hefur
það verið Brynjólfur, flokksformaðurinn, sem bannaði þeim það því fyrir
liggur að hjá varnarliðinu var aldrei snert á byssum (sjá hér bls. 89).
Hvort saga Brynjólfs af byssueign sinni muni vera sönn, vitum við
ekki en hún gæti verið það. Um hitt þarf ekki að efast að hafi Brynj-
ólfur fengið sér skammbyssu árið 1934, þá hefur það ekki verið til að
standa í fylkingarbrjósti með byssuna á lofti í byltingaráhlaupi íslenskra
kommúnista á stjórnarráðið, áhlaupi sem Þór Whitehead telur að jafnan
hafi verið yfirvofandi. Hins ber að minnast að árið 1934 gátu for-
ystumenn íslenskra kommúnista hvenær sem var átt von á harkalegum
árásum hakakrosssveitar íslenskra nazista sem hér arkaði um göturnar
og boðaði ofbeldi á nótt sem degi. Líklegt er að einhverjir góðviljaðir
menn hafi við þær aðstæður hvatt Brynjólf til að eignast byssu sér til
varnar ef ráðist yrði á heimili hans.
Sagan um skammbyssu Brynjólfs minnir á aðra sögu sem Sigurður A.
Magnússon rithöfundur segir í einni af endurminningabókum sínum.
Sigurður segir þar að hann hafi, er hann starfaði á Morgunblaðinu á
árunum 1956–1967, eitt sinn setið að kvöldlagi í húsakynnum Sjálf-
stæðisflokksins með Eyjólfi Konráði Jónssyni, síðar alþingismanni og
ritstjóra Morgunblaðsins, og tveimur öðrum heimamönnum þar. Þetta
kvöld sagði Eyjólfur Sigurði og öðrum viðstöddum að hann svæfi alltaf
„með hlaðna skammbyssu undir koddanum“ til að verjast hugsanlegum
árásum pólitískra fjandmanna sinna (Sjá Sigurður A. Magnússon: Undir
dagstjörnu, 2000, bls. 31–32).
Hafi Eyjólfur Konráð þurft á skammbyssu að halda sér til varnar árið
1957 þá má ætla að þörf Brynjólfs Bjarnasonar fyrir slíkt vopn hafi verið
a.m.k. tífalt meiri árið 1934 þegar manndrápsalda hakakrossliða Hitlers
var sem óðast að rísa, hér sem annars staðar.
Athyglisvert er að Brynjólfur Bjarnason er eini maðurinn úr Komm-
únista flokknum sem Þorsteinn Pétursson nefnir að hafi fengið sér byssu