Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Side 100

Tó m a s R . E i n a r s s o n
100 TMM 2011 · 1
afstöðu með byltingunni, mótmælabréf til Fidels Kastró. Eftir játninguna
dreifðu kúbönsk stjórnvöld maraþonsjálfsgagnrýni Hebertos Padilla og
sendu þar að auki sumum andmælendunum kvikmyndaupptöku af
ræðuhöldunum, væntanlega í þeirri von að sannfæra þá um að allt væri í
himnalagi, þótt hræsnin væri himinhrópandi. Þann 20. maí 1971 birtist
annað mótmælaskjal, að þessu sinni undirritað af sextíu einstaklingum,
þar á meðal mörgum þekktustu rithöfundum Evrópu og Rómönsku
Ameríku. Þar var vitnað til alræmdra réttarhalda í Austur-Evrópu og
lýst vonbrigðum með að kúbönsk yfirvöld tækju mannhatur þeirra og
hrottaskap sér til fyrirmyndar. Afleiðingar Padilla-málsins urðu því
þær að mjög dró úr stuðningi erlendra menntamanna við kúbönsku
byltinguna.
Þótt kveðskapur Hebertos Padilla væri kunnur ýmsum utan Kúbu
var hann fjarri því að vera víðfrægt skáld, samanborið t.d. við José
Lezama Lima2 eða Nicolás Guillén, forseta kúbanska rithöfundasam-
bandsins á þessum tíma3. Burt úr leiknum hlaut hins vegar mikla frægð.
Mestan heiður af þeirri frægð áttu þau stjórnvöld sem hötuðust mest við
bókina, skáldið sjálft lagði hins vegar út fyrir andlegum og líkamlegum
kostnaði.
Hver var maðurinn?
Heberto Padilla (1932–2000) fæddist í Puerta de Golpe í héraðinu Pinar
del Río á vesturhluta Kúbu. Skáldskapurinn varð honum snemma hug-
leikinn og fyrsta ljóðabók hans, Las rosas audaces (Hugrökku rósirnar),
kom út 1948 – þá var hann sextán ára. Hann hélt til Havana og vann
fyrir sér með ritstörfum. Árið 1951 lenti hann á löngu kosninga-
ferðalagi með kunningjum sínum sem þá voru í framboði, einn þeirra
var Fidel Kastró og var það upphaf þeirra kynna. Hann dvaldi í Banda-
ríkjunum á síðari hluta sjötta áratugarins, kenndi og þýddi m.a. ljóð
franska skáldsins St.-John Perse yfir á spænsku. Eftir sigur kúbönsku
byltingarinnar var hann ráðinn á skrifstofu fréttastofunnar Prensa
Latina í New York og heimkominn til Kúbu sama ár, 1959, vann hann
við dagblað byltingarinnar, Revolución og menningarblað þess, Lunes
de Revolución. Í framhaldi af því varð hann fréttaritari í Lundúnum
og vann síðar í Moskvu, við spænska útgáfu Frétta frá Sovétríkjunum.
Hann kom aftur til Kúbu og þá réð Che Guevara hann sem yfirmann
fyrirtækis sem flutti inn bækur og fleira sem tengdist menningu,
CUBARTIMPORT. Innflutningur var ekki síst frá Austur-Evrópu og í
framhaldinu bjó hann um tíma í Prag. Hann varð ekki sérlega hrifinn