Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Side 2

2 TMM 2011 · 2
Frá ritstjóra
„Ég sá þess bók fyrst þegar ég var tíu ára gömul og tókst að lesa mig
í gegnum hana áður en hún var þrifin frá mér eins og hún væri mjög
svo hættuleg börnum.“ Þannig segir Guðrún Helgadóttir rithöfundur
og fyrrverandi alþingismaður frá fyrstu kynnum sínum af bókinni
Angantýr eftir Elínu Thorarensen en í þeirri bók segir frá ástum nítján
ára pilts og fimmtán árum eldri konu – þeirra Elínar og Jóhanns Jóns­
sonar skálds. Þessi bók Elínar kom út árið 1946 og mun hafa verið fjar­
lægt all snarlega af markaðnum og hefur ekki mikið borið á góma síðan
– fyrr en nú að Guðrún deilir með okkur þessari áhrifamiklu ástarsögu
og fallega skrifuðum textum úr henni. Íslensk bókmenntasaga geymir
mörg dæmi um þöggun á textum kvenna en varla mörg sem jafnast á
við þetta.
Það má heita undarleg tilviljun að tvær greinar sem varða Jóhann
Jónsson skyldu berast TMM með skömmu millibili – ólíkar greinar
en báðar skrifaðar af alúð og ríkri tilfinningu fyrir efninu sem sterk
æskuminning og löng umhugsun getur vakið. Gunnar Már Hauksson
ólst upp við að faðir hans, Haukur Þorleifsson, talaði oft um þennan vin
sinn frá Þýskalandi og eftirlifandi sambýliskona Jóhanns, frú Göhlsdorf,
var heimilisvinur fjölskyldunnar. Rétt eins og Guðrún hefur Gunnar
Már rekist á forvitnilegan texta sem ekki hefur birst: bréf Jóhanns til
Guðlaugar Eiríksdóttur þar sem hann segir ferðasögu sína, eiginkonu
sinnar, Nikólínu Árnadóttur og vinar að nafni Halldórs Guðjóns­
sonar frá Laxnesi sem síðar átti eftir að gera þessu ferðalagi til Berlínar
ódauðleg skil í bókinni Grikklandsárið.
Í heftinu er að þessu sinni eingöngu bókmenntaefni – greinar Emil
Hjörvars Petersen og Kurts Vonnegut kallast á með skemmtilegum
hætti, Haukur Ingvarsson heldur áfram að ræða við framsækna unga
höfunda, að þessu sinni Kristínu Eiríksdóttur en Hjalti Snær Ægisson
ber saman Hannes Sigfússon og T.S. Eliot – sem auk Dante var eftir­
lætisskáld Thors Vilhjálmssonar sem lést í byrjun marsmánaðar og þeir
minnast hvor með sínum hætti, Ástráður Eysteinsson og Þorsteinn frá
Hamri.
Guðmundur Andri Thorsson