Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Side 4

4 TMM 2011 · 2
Ástráður Eysteinsson
Munaður sálarinnar
Blöðum flett í æviverki Thors Vilhjálmssonar
Að lifa og skrifa
Þegar þetta er skrifað hafa verið sýndar fyrstu tvær myndirnar í
kvikmyndakvintettinum Draumnum um veginn sem Erlendur Sveins­
son setur um þessar mundir saman um göngu Thors Vilhjálmssonar
eftir Jakobsveginum, áleiðis til Santiago de Compostela, í maímánuði
2005. Þeir sem séð hafa þessar myndir hafa vafalaust tekið eftir ferða­
félaga sem skáldið skilur ekki við sig. Er þá átt við minnisbók sem hann
tekur fram við ýmis tækifæri og skrifar í nokkur orð eða teiknar mynd
af einhverju sem grípur athygli hans.
Minnisbækur skáldsins eiga sér sögu sem nær aftur fyrir fyrstu bók
hans, Maðurinn er alltaf einn, er út kom 1950 og hefst með stuttri sögu
af ferðalagi sem reynist vera lífsferðin sjálf og virðist öllu skuggalegri
en Jakobsgangan hálfum sjötta áratug síðar. Þessi saga, „Hin veglausa
ferð“, er dagsett 26. júní 1949 og frumrit hennar má sennilega finna í
minnisbók höfundarins frá þessu sumri í París um miðja síðustu öld.
Skrifari þessara orða kom á hlýlegt heimili Thors og Margrétar Ind­
riðadóttur konu hans á hryssingslegum vordegi, nokkrum vikum eftir
að skáldið hafði gengið þaðan út í síðasta sinn. Ekkert gat því kveðið
niður tómleikann í vinnustofunni, nema ef vera skyldi furða gestsins
sem taldi sig þekkja æviverk Thors allvel en sá nú minnisbækur hans
samankomnar – í hundraðatali, heilan bókaskáp og meira til. Viðbrögð­
unum er ekki auðvelt að koma til skila: sú kennd, sem best er að lýsa
með boðskapnum þegar manni hefur hlekkst á í vissum spilum: „Farðu
aftur á byrjunarreit“, vék fljótt fyrir heilabrotum um hinn sískrifandi
mann. Af lifa er að skrifa – og öfugt. Og hin persónulegu skrif skapa
visst skjól í lífinu og þar geta orðið til fræ og jafnvel fullvaxnar plöntur
sem fá síðar að spreyta sig á víðavangi.