Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Side 15

M u n a ð u r s á l a r i n n a r
TMM 2011 · 2 15
Minnispunktar
Ferðalagið í senn sem þema og aðferð. Ferðalangar í sögunum, og jafnframt
er textinn unninn þannig að lesandi kemst ekki hjá vitund um að hann er
á ferð og þarf að gæta vel að öllu; á þessum slóðum er villugjarnt. Á hinn
bóginn hefur hann frelsi, því hann skynjar að það er ferðin sem mestu skiptir
en ekki fyrirfram markaður áfangastaður.
***
Í Fuglinum og Mánasigð: Menn á flótta? Ferðin sem leit, en einnig (stundum)
flótti. Hvað með Sturlu í Morgunþulunni?
***
Athuga hin mismunandi tíma­ og frásagnarsvið (skynjunarsvið?) í sögunum
– og við ferðumst á milli þeirra. Er það svipað og gerist er minning vaknar
með manni og svo taka þessi tvö svið að spinnast saman? Sbr. Fuglinn: „Þá
var hann skorinn sundur og skynjaði á tveim sviðum“ (257).
***
Thor gerir uppreisn gegn flestum þáttum hefðbundinnar sagnalistar, t.d.
hvað varðar söguþráð, tímanotkun, persónusköpun og raunsæja umhverfis­
lýsingu. Oft má greina að við erum stödd á erlendum slóðum en sögusviðið
er undirorpið gífurlegum myndbreytingum er við fylgjum nafnlausum
persónum á ferð þeirra um mannlíf og hugarheima. Áhrif nafnleysisins:
kann að verka sem firring á suma en kannski býr firðin einmitt í nöfnunum
– nafnleysið er maður sjálfur. Við í textanum.
***
Verk Thors voru um hríð mín útlönd – jafnvel á meðan ég bjó erlendis …
***
Ævintýri í tungumálinu … Hve dýrmætir þeir höfundar sem leiða mann til
þeirrar vitundar; í ævintýrum opnast oftar en ekki óvænt gátt inn í annað
rými, göng, salarkynni, allskyns vistarverur. Hér er þetta meginatriði í
tungumálinu sjálfu.
***
Hin snöggu senuskipti hjá honum. Sbr. drauma (og kvikmyndir!) – já og
minningar sem hellast yfir, gagntaka. Hjá Thor koma minningar stundum
sem kvikmyndir – eins og ræma hafi verið felld í hjólabúnað hugans og
sýningin er hafin, jafnvel í miðri mynd.