Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Blaðsíða 17

M u n a ð u r s á l a r i n n a r
TMM 2011 · 2 17
að Íslands ströndum í Mánasigð! Öll augun sem horfa inn á við. En líka
þau sem drekka í sig umhverfið – jafnvel hið líflausa auga hestsins: dökkur
punktur í hvítu landinu í Foldu (fyrstu sögunni þar).
***
Svipir dagsins, og nótt. Ferðasaga Thors og frásagnir af Erasmusi. Andlitslýs­
ingar – sbr. andlitin í sögum hans. Ath. líkingar Thors, hvernig þær eiga til
að snúast upp í óstýrilátt glens eða absúrdisma (bls. 99, 112). Hið þéttskipaða
sjónarsvið stundum – enda er vísað í málverk H. Bosch (123). Ýkt næmi – en
það er sjálft til umræðu: „Lestin vælir einsog til að slíta utan af sér aðhald
þagnarinnar sem þrýstir skynjun mannsins í galdurhring hins ýkta næmis í
einsamleikanum í vafureldi sem hann verður að brjótast gegnum“ (190). Sjá
hvernig Thor ofkeyrir málsgreinina meðvitað – lestin brunar út úr hinni
klassísku, knöppu íslensku setningargerð … og hér er kannski lykilatriði í
skynjun og persónusköpun hjá Thor; þetta ýkta næmi er miðill textans en
það er líka sársaukafullt og einangrandi.
***
Fljótt fljótt sagði maðurinn – því sjá „hinn hámenntaða fugl sem hefur fellt
fjaðrirnar, flýgur ekki meir. En hugsar nú um flugið, lifir flugið ríkar en þeir
sem enn hafa vængina [… Hann] seilist í eðliskjarnann, og sér með augun
aftur“ (Fljótt fljótt sagði fuglinn, 241–242). Fljótt hvað? Að njóta hins erótíska
afls og unaðar? Er það hinn fleygi fugl í manninum?
***
Mánasigð (49 o áfr.). Maður kemur í hús, kona leikur þar á slaghörpu tónlist
sem vekur hugsun um tvo erni yfir auðu gili; „þar liggur kannski maður sem
hefur hrapað til dauðs“ (52). Konan snöggeldist og hverfur, ernirnir eru yfir
gilinu, maðurinn liggur þar, hafði sofnað en gengur nú á fjallið. Ath. hvernig
senur, sögur, spretta fram, vaxa hver út úr annarri.
***
Sakamál og saga. Sýslumaðurinn „leysir málið“ (með slíkri lausn er böndum
komið á atburðarás í sakamálasögum) en um leið missir hann söguna úr
höndum sér. Niðurstaðan hefur kippt vissunni undan honum. Í öskrinu
springur sagan í lokapunkti sínum. Öskrið og náttúruveran (Grámosinn).
***
Hefur nokkur íslenskur höfundur lýst líkamlegu samræði betur en Thor?
Allt frá blíðustu erótík til hatrammrar orgíu.
***