Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Side 48

G u n n a r M á r H a u k s s o n
48 TMM 2011 · 2
Ekki þarf að velkjast í vafa um það hve djúpstæð áhrif Jóhann hefur haft
á Halldór. Í bók hans Vettvangur dagsins er skáldleg frásögn sem minnir
nokkuð á söguna „Jón í Brauðhúsum“. Þar segir:
Tveir félagar hans höfðu hlustað á hann segja frá heila nótt, og um morguninn er
þeir gengu heim spurðu þeir hvor annan: Ef við sjáum Jóhann nú aldrei framar,
en verðum gamlir menn og höfum gleymt öllu sem hann hefur sagt okkur, –
hvað er það í fari hans, sem við mundum þá minnast lengst ?
Annar svaraði: Handtakið.
Hinn sagði: Blærinn á röddinni. (Vettvangur dagsins, 1942, bls. 275–276)
Ég leyfi mér að álykta að þarna hafi þeir verið Halldór Laxness og
Haukur Þorleifsson á kvöldgöngu.
Mér bárust í hendur nokkur bréf föður míns til Stefáns Pjeturssonar
sem þá var við nám í Berlín. Þar uppgötva ég að heimilisfangið er
Körnerstrasse 14, Leipzig. Sem sagt í sama húsi og Jóhann. Með þessum
bréfum er póstkort sem því miður er ekki dagsett en er greinilega
skrifað um vorið 1932. Þar skrifar pabbi:
Jeg ætlaði mjer eins og þú vissir að koma aftur til Berlin og halda þar áfram
námi. Nú hefi jeg breytt þessu áformi mínu og ætla að dvelja hjer í Leipzig í
sumar. Jeg geri það aðallega fyrir beiðni Jóhanns sem altaf er töluvert veikur, en
þó á batavegi.
Því miður kom batinn ekki og Jóhann lést 1. september 1932.
Við vinnu mína við að koma saman kverinu, sem varð upphaf þessa
alls, fór að berast upp í hendur mínar ýmislegt óvænt efni. Í dóti frá
pabba blasti við mér lítil kompa sem ég hafði litla athygli veitt. Fremst
í henni stóð: Gjöf frá Jóhanni Jónssyni 9. júní 1931. Á einni blaðsíðunni
stendur dagsetningin 1. sept. 32 og tíminn kl. 4 ½ . Þetta er andlátsdagur
og sennilega andlátsstund Jóhanns. Svo er miði með þessum heimilis­
föngum:
Þorsteinn Jónsson, Hverfisgata 58A,
Nikólína Árnadóttir, Laugaveg 79,
Steinunn Kristjánsdóttir, Ólafsvík, Snæfellsnesi, Ísland.
Þetta munu vera þau sem hann hefur þurft að senda skeyti um andlát
Jóhanns, þ.e. Þorsteinn hálfbróðir hans, Nikólína Árnadóttir fyrr­
verandi eiginkona2 og Steinunn móðir hans.