Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Síða 72

72 TMM 2011 · 2
Emil Hjörvar Petersen
Frásagnarlist og fjölmenningar­
legur skilningur
Hugleiðingar um skáldsöguna The
Storyteller eftir Mario Vargas Llosa
„Hinn réttláti mætir sjálfum sér í líki sögumanns.“1
Walter Benjamin
Frásagnarlist er fornt listform sem hefur tekið miklum breytingum
síðan mannkynið tók upp á þeirri iðn að skrifa. Nú á dögum leitumst
við gjarnan við að fjarlægjast frásögn og söguþræði með því að hámarka
abstraktsjón í bókmenntaverkum; við gerum tilraunir, reynum á þan­
þolið, leitum. En það er sama hversu hversu djúpt við ferðumst inn
í kima abstraksjónarinnar, við komumst aldrei undan frumstæðum
grunneiginleikum skáldskaparins. Við getum ekki fjarlægt okkur frá
þeim, og við ættum ekki að reyna það. Að öðrum kosti missum við
stjórn á sköpuninni. Þess í stað ættum við að vera í nánum tengslum
við grunninn í þeim tilgangi að skapa merkingarbæran samtímaskáld­
skap, og þar af leiðandi öðlast betri skilning á heiminum. Skilning sem
er laus við alla fordóma og mismunun á menningarheimum: Fjölmenn­
ingarlegan skilning. Samspil þess nútímalega og frumstæða sést til að
mynda í mörgum góðum framúrstefnuverkum, þar sem uppbroti forms
og shamanískum ryþmum er skeytt saman við harðsoðna gagnrýni á
samfélagið, með það markmið að skapa nýja og ferska upplifun við­
takenda og fá þannig fram framandgervingu, fá þá til þess að endur­
skoða tilveruna.
Hér á eftir skoðast tengslin milli frumstæðrar frásagnarlistar og
skáldsagna, þ.e. frásagnarlistar samtímans, með þá fullyrðingu að
leiðarljósi að undirstaða góðrar frásagnar felst í fjölmenningarlegum
skilningi. Þetta verður einkum gert með því að kanna tvo texta sem bera
hinn hentuga titil The Storyteller (í. Sögumaðurinn). Annar textanna er
skáldsaga eftir Perúmanninn og rithöfundinn Mario Vargas Llosa (f.