Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Page 109

Á d r e p u r
TMM 2011 · 2 109
konum betur inn í meginstraumfallið,
þannig að þær skeri sig ekki úr, meira
en góðu hófu gegnir. Gyrðir Elíasson
benti á í Kiljunni að íslensk bókmennta­
umræða væri löt, allir þyrftu að ganga
eftir sömu snúrunni til að fá inni í um­
ræð unni. Frávik eru ekki vel séð. Og
staðreyndin er sú að konur hafa alla tíð
átt erfitt með að staðsetja sig í bók­
menntum. Núverandi menntamálaráð­
herra, Katrín Jakobsdóttir, sagði
skemmtilega frá því í ávarpi á áður­
nefndu málþingi um Guðrúnu frá Lundi
að Guðrún hefði eitt sinn verið spurð
hvar hún staðsetti sig í íslenskum bók­
menntum. – Hvergi náttúrlega, svaraði
hún.
Bókmenntastofnunin er byggð á
feðraveldiskenningum og er því byggð
upp sem valdapíramídi. Samkvæmt
píramídanum eru hinir valdamestu
staðsettir efst og ráða yfir þeim sem
neðar eru. Valdið minnkar eftir því sem
neðar dregur en að sama skapi eykst
fjöldi fólksins. Neðst sitja hinir valda­
lausu og hafa ekkert um bókmenntir
eða kenningar þeirra að segja. Þarna er
að finna konur sem hefur verið þrýst
niður með valdi sem bókmenntastofn­
unin tók sér og hikaði ekki við að beita.
Konur verða sífellt að minna á þennan
veruleika. Einnig á því herrans ári 2011.
Sigurður A. Magnússon fór hamförum
árið 1964 í dómi sínum um ,,kellingarn­
ar“ sem þóttust kunna að skrifa og svo
virðist sem sá dómur lifi góðu lífi í dag.
Nöfn kvenna hafa illa ratað í bók­
menntasögur og hin mikla fimm binda
bókmenntasaga Máls og menningar sem
út kom á árunum 1992–2006 segir sína
sögu um feðraveldið. Reynsla kvenna og
sjónarmið þeirra hafa alltof lítið verið
tekin til greina þegar leitað hefur verið
hins sammannlega. Nefna má nöfn t.d.
Ingunnar frá Kornsá, Guðrúnar Borg­
fjörð, Guðbjargar frá Broddanesi og
Ólínu Jónasdóttur. Verk þessara kvenna
hafa lifað góðu lífi með bóklestrarfólki
allt fram á þennan dag þótt illa hafi þau
ratað í skáldatöl.
Allt þarf að skoða í sögulegu sam­
hengi. Feðraveldisfyrirkomulag býður
upp á misbeitingu valds og undirokun
kvenna. Það ríkir töluvert enn af feðra­
veldinu í samfélaginu Íslandi, þótt það
sé mönnum oft ómeðvitað. Það er bara
þarna, innbyggt frá gamalli tíð. Konur
og karlar, höldum vöku okkar. Við
megum alls ekki spila með. Kærar
þakkir færum við 27­menningunum
fyrir að vekja umræðuna úr dái.
Sigurjón Baldur Hafsteinsson
Hofmóðugur
arkitekt
Í síðasta hefti Tímarits máls og menn-
ingar birtist grein eftir Hjörleif Stefáns­
son arkitekt. Greinin ber heitið „Aka­
demískt torf“ og er meginefni hennar til
komið vegna greinar á ensku sem ég
birti á Þjóðarspegli 2010 við Háskóla
Íslands og nefndi „Museum politics and
turf­house heritage.“ Hjörleifur finnur
greininni flest til foráttu, heldur því
fram að ég hafi skrifað greinina „af lít­
illi þekkingu“ og að hún varpi „alls ekki
ljósi á þau málefni sem henni er ætlað
að fjalla um og víða [séu] dregnar rang­
ar ályktanir.“ Og vegna þessa setur að
honum „kjánahroll“ við lesturinn á
grein minni.
Skemmst er frá því að segja að flest af
því sem hann segir um grein mína er
rangt og er engu líkara en maðurinn
skilji ekki greininguna sem ég legg fram.
Í upphafi greinarinnar segi ég berum