Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Blaðsíða 115

Á d r e p u r
TMM 2011 · 2 115
Ég get alveg tekið undir það að mál­
flutningur minn hallast að því að gera
betri grein fyrir sjónarmiðum annarra
en opinberra aðila á sviði torf bæjarins.
Ræðst það fyrst og fremst af því hvernig
ég fjalla um þessi málefni. En í grein
minni, eins og áður sagði, ræði ég
hvernig „einkaframtak á borð við
Íslenska bæinn, [hefur] brugð ist við
nýrri menningarstefnu stjórnvalda og
fjárfest í menningararfleifð.“ Hjörleifur
saknar þess að ég skuli ekki ræða það
starf sem fram hefur farið að undirlagi
Byggðasafns Skagfirðinga sem unnið
hefur „mikið starf að upplýsinga­ og
heimildaskráningu um torfminjar og
­menningu“ (bls. 81). Enn og aftur virð­
ist Hjörleifur ekki átta sig á mikilvægi
þess að ég vitni frekar til einkaframtaks
á þessu sviði, í stað þess að nefna starfið
fyrir norðan. En eins og glöggir lesend­
ur átta sig sjálfsagt á þá er Byggðasafn
Skagfirðinga, og samstarfsaðilar þess í
Fornverkaskólanum, rekið af opinberum
aðilum og hafa notið margvíslegs stuðn­
ings frá þeim. Íslenski bærinn er þar
með, að mínu mati, betra dæmi um
einkaframtak þar sem aðstandendur
hans hafa gengið mjög langt í hlutverk­
um sem hafa í gegnum áratugina verið á
forræði þess opinbera. Aðstandendur
verkefnisins hafa endurgert að mestu á
sinn eigin reikning gamla bæinn að
Austur­Meðalholtum, aflað margvís­
legra gagna um byggingarlag torfbæja,
lagt til atlögu við fagurfræðilega túlkun
þeirra auk þess að rannsaka og rækta
sérhæfða verkmenningu sem þeim
tengjast. Síðast en ekki síst hefur
Íslenski bærinn byggt sýningaraðstöðu,
að mestu leyti án opinberrar fyrir­
greiðslu, þar sem íslenskum torfbæjar­
arfi verða gerð skil í máli og myndum.
Þess má svo geta að seta mín í stjórn
Íslenska bæjarins var ólaunuð. Ég sagði
mig úr stjórninni í janúar 2011.
Það er auðvitað hlálegt að dylgjur um
meinta hagsmunaárekstra skuli koma
frá manni sem útskýrir ekki aðkomu
sína að málflokknum nema að takmörk­
uðu leyti. En Hjörleifur getur þess ekki
að hann er núverandi formaður Húsa­
friðunarnefndar ríkisins og þiggur fyrir
það laun. Húsafriðunarnefnd á að stuðla
að varðveislu byggingararfs þjóðarinnar
og leggja til stefnumótun í húsverndar­
málum svo eitthvað sé nefnt.10 Í grein­
inni segir hann einfaldlega frá sumar­
vinnu sinni, menntun og þeim áhrifa­
stöðum sem hann hefur gegnt innan
Þjóðminjasafns Íslands. Hjörleifur vitn­
ar í grein sinni til starfsmanns í Húsa­
friðunarnefnd en getur þess ekki að sá
sé samstarfsmaður hans. Af skrifum
hans er alveg ljóst að hann hefur dæmt
sig úr leik sem óvilhallur afgreiðsluaðili
komi á borð Húsafriðunarnefndar
umsókn um fyrirgreiðslu frá Íslenska
bænum.11 En í lok greinarinnar hefur
Hjörleifur uppi yfirlætislegar hótanir
gagnvart Íslenska bænum er hann segir
að skrif mín séu „minjavörslunni ekki
til framdráttar og enn síður Íslenska
bænum“ (bls. 81, leturbreyting mín).
Það er sorglegt að verða vitni að því að
jafn reyndur maður og Hjörleifur skuli
afhjúpa vangetu sína til að fást við
fræðilega texta sem hann kallar sjálfur
„akademískt torf“. En það hlýtur að
vera lágmarkskrafa til þess sem gegnir
ábyrgðarstöðu á sviði húsverndar í land­
inu að geta fjallað um byggingarleg mál­
efni í menningarsögulegu samhengi af
sanngirni og skilningi.
Tilvísanir
1 Sjá heimasíðu heimsminjanefndar Íslands:
http://www.heimsminjar.is/.
2 Sjá t.d. Michael A. Di Giovine. 2010. The
Heritage-scape: UNESCO, World heritage
and Tourism og Marko Scholze. 2008.
„Arrested Heritage: The politics of inscrip­