Tímarit Máls og menningar - 01.11.2011, Síða 39

G i r ð i n g a r
TMM 2011 · 4 39
óþekkta og þekkta, fjarlæga og nálæga, kannski framtíðar og nútíðar.
Í titlinum „Milli trjánna“ felst einnig hugmynd um millistig, einhvern
miðil eða miðlara. Maðurinn, sem í sögunni gengur á milli trjánna, sér
fjöllin og himininn á milli þeirra og sömuleiðis dauðan hund, gæti verið
slíkur miðlari. Sagan leiðir hins vegar í ljós að maðurinn er fastur á milli
trjánna, í millistiginu (eða milliverunni). Hann er eiginlega táknmynd
þeirrar Sysifosariðju sem merkingarleitin (og skáldskapurinn) hlýtur að
vera þegar punktar og önnur kennimörk endanleikans hafa ekki lengur
sama gildi og áður.
Á seinni hluta tuttugustu aldar var í auknum mæli tekið að sækja
viðfangsefni og myndmál bókmennta og lista í táknheim menningar­
innar en um aldir hafði náttúran verið sú uppspretta sem helst hafði
verið leitað í. Í myndlist er þessi þróun einkum tengd afstraktverkum
módernistanna og síðar popplist, Flúxus, Arte Povera, minimalisma og
ekki síst hugmyndalistinni á sjöunda áratugnum en þessar hreyfingar
hafa stundum verið felldar undir hatt póstmódernisma. Módernismi
og póstmódernismi eru einnig hugtök sem notuð hafa verið um bók­
menntir sem leitast við að nálgast fyrirbærin í gegnum merkingarheim
tungumálsins og draga í efa möguleikann á að skilning og hvað þá
sannleika um heiminn sé að finna í lífrænum samsvörunum á milli
manns og náttúru. Áhrif frá þekkingarkerfi slíkrar lífheildarhyggju,
sem var grundvöllur vestrænnar heimsmyndar á miðöldum, voru og
eru enn augljós í bókmenntum en viðbrögðin við þeim voru hluti af
byltingarkenndum tilraunum á síðustu öld svo sem formalisma í byrjun
aldarinnar, nýskáldsögunnar um miðja öldina og mínimalismans eins
og hann birtist í skrifum Ernests Hemingway og Raymonds Carver svo
tveir bandarískir höfundar séu nefndir sem má tengja Gyrði.25 Sjálfur
hefur hann sótt í sjóð lífheildarhyggjunnar en í verkum hans býr einnig
vitundin um að öll mörk hafi þegar verið þurrkuð út, að enginn texti
feli í sér endanlegt svar, að merkingin búi ekki í stofnum (eða stofn­
unum) heldur á milli þeirra, á ógirtu (eða óorðuðu en þó ætíð áður
orðuðu) svæði.26 Og það er einmitt í þessari vitund sem vonin býr um
að merkingarsköpun sé möguleg þó að sannleikurinn sé ómögulegur.27
Það er vissan sem hefur látið undan en í staðinn kemur áköf leit, þátt­
taka sem fer fram á hinu víðfeðma leiksvæði sem liggur ævinlega á milli
hluta.