Tímarit Máls og menningar - 01.11.2011, Qupperneq 55

U m f r e l s i o g j ö f n u ð
TMM 2011 · 4 55
Og hvað með afganginn af mannkyninu? Samkvæmt Credit Suisse
Global Wealth Report árið 2010 – og Svisslendingar ættu að þekkja þetta
– eru lykiltölurnar eftirfarandi:
* 1% auðugustu jarðarbúa (fullorðinna) eiga 43% af öllum verðmetnum
eignum í veröldinni
* 10% hinna auðugustu eiga eða ráða yfir 83% af verðmetnum eignum í
veröldinni
* 90% fullorðinna jarðarbúa eiga einungis 17% af verðmetnum eignum í ver­
öld inni
* 50% fullorðinna jarðarbúa eiga því sem næst ekki neitt.
Á toppi píramídans finnum við hina ofsaríku. Þetta eru u.þ.b. 80 þúsund
einstaklingar allt í allt – þeir gætu rúmast vel á miðlungs íþróttavelli –
og þeir ráða yfir miklum meirihluta af verðmetnum eignum hér á
jörðu. Inngönguskilyrðin í þennan forréttindaklúbb eru ströng. Þótt
flestir séu bandarískir (40%), er þetta samt alþjóðlegt þotulið. Meðal
þeirra eru fáeinir uppfinningamenn og frumkvöðlar sem hafa lagt
mikið af mörkum í þágu mannkyns. Margir eru innvígðir í launhelgar
alþjóðafjármála. Margir eru bankamenn sem hafa nýverið skilið eftir
sig milljarðaskuldir ætlaðar skattgreiðendum til að greiða upp á næstu
árum og áratugum. Sumir eru skuggabaldrar úr neðanjarðarveröld
alþjóðlegrar glæpastarfsemi. Þarna er líka að finna ófáa einræðisherra
úr þriðja heiminum sem hafa stungið af með ríkissjóði sinna örsnauðu
þjóða í farteskinu. Loks er þarna að finna fjölda erfðaprinsa sem hafa
erft sívaxandi fjölskylduauð.
Þessi yfirþyrmandi ójöfnuður hefur farið ört vaxandi á sl. 30 árum – á
þeim tíma sem nýfrjálshyggjan hefur ráðið lögum og lofum í heiminum.
„S.l. áratugur hefur verið sérlega hagstæður stofnun, varðveislu og vexti
mikilla auðæfa,“ eins og höfundar Credit Suisse­skýrslunnar orða það.
Velferðarríkið og óvinir þess
Hvers vegna hefur ójöfnuður farið svo ört vaxandi á seinustu áratugum?
Að fenginni 300 ára reynslu af laissez-faire kapítalisma – eftirlitslausu
markaðskerfi – ættum við varla að látast vera hissa. Samkeppni á
markaði þjónar beinlínis þeim tilgangi að umbuna þeim sem ná árangri,
en refsa hinum. Þetta þýðir, að það er innbyggð tilhneiging í markaðs­
kerfinu til þess að auðurinn safnist á æ færri hendur.
Þessi umskautun þjóðfélagsins milli hinna ríku og voldugu annars
vegar og hins stritandi lýðs hins vegar, var kveikjan að blóðugum bylt­