Tímarit Máls og menningar - 01.11.2011, Page 139

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2011 · 4 139
félags lýsingu, enda er hún byggð á
traustri heimildavinnu, góðu innsæi rit­
höfundarins í tíðaranda aldarinnar og
oft og tíðum lipurlegri túlkun heimild­
anna. Það verður enginn svikinn af
lestri þessarar heimilda skáldsögu.
Tilvísanir
1 Sjá Jón Samsonarson, „Ævisöguágrip
Hallgríms Péturssonar eftir Jón Halldórs­
son“, Afmælisrit til dr. phil. Steingríms J.
Þorsteinssonar prófessors 2. júlí 1971, bls.
74–96. Reykjavík 1971.
2 Magnús Jónsson, Hallgrímur Pétursson. Æfi
hans og starf I–II. Reykjavík 1947; Margrét
Eggertsdóttir, Barokkmeistarinn. List og
lærdómur í verkum Hallgríms Péturssonar.
Reykjavík 2005.
3 Barnsfæðingu hefur oft verið lýst sem
ferðalagi. Þetta má til dæmis sjá á heima­
síðu Heilsugæslu höfuðborgar svæðisins,
http://www.heilsugaeslan.is/pages/773, þar
sem segir: „… og þá hefst ferðalag barnsins
niður fæðing arveginn“.
4 Í ævisöguágripi sr. Jóns Halldórssonar í
Hítardal segir um þetta mál: „Hallgrymur
komst i ölempe fyrer kved skap edur ann­
ann þesshättar ungiædisskap vid fyrer
kvenn folk a Hölum. eg meina ä seinustu
ärum Halldoru Gudbrandzdottur …“ (sjá
Jón Samsonarson, sama rit, bls. 84–85).
5 Lesa má formála Arngríms fyrir útgáfunni
1599 á www.bækur.is (Soliloqvia de pas-
sione IESV Christi).
6 Arne Møller, Hallgrímur Péturssons Pas-
sionssalmer. En studie over islandsk salme-
digtning fra det 16. og 17. aarhundrede.
Kaupmannahöfn 1922.
7 Sjá Íslenzk fornrit VII, bls. 49–50. Reykja­
vík 1936.
8 Jón Halldórsson, Skólameistarar í Skálholti
eptir séra Jón prófast Halldórsson í Hítardal
og Skólameistarar á Hólum eptir séra Vigfús
prófast Jónsson í Hítardal. Sögurit XV.
Reykjavík 1916–1918, bls. 53. Þess má geta
hér að Guðbrandur Hólabiskup var um
tíma skólameistari í Skálholti.
Vésteinn Ólason
Hellisbúar á
upplýsingaröld
Ófeigur Sigurðsson: Skáldsaga um JÓN &
hans rituðu bréf til barnshafandi konu
sinnar þá hann dvaldi í helli yfir vetur
& undirbjó komu hennar & nýrra
tíma. Mál og menning, 2010.
Þessi skáldsaga fjallar um eldklerkinn
svonefnda, séra Jón Steingrímsson, sem
uppi var frá 1728 til 1791. Sagan er sögð í
bréfum sem hann er látinn skrifa Þór­
unni konu sinni veturinn 1755 til 1756
þegar hann dvaldist að Hellum og raunar
í helli í Mýrdal en hún barnshafandi
norður í Skagafirði. Jón fór suður um
haustið ásamt Þorsteini bróður sínum og
ætlaði að fá Þórunni til sín næsta sumar
eins og raun varð á. Frá þessari dvöl segir
Jón á svo sem fimm blaðsíðum í sjálfs­
ævisögu sinni. Nútímamönnum mundi
ekki þykja fýsilegt að eiga í miðju Kötlu­
gosi vetrardvöl í helli í Mýrdal, þótt þiljað
væri fyrir opið, en um dvölina segir Jón
sjálfur: „vorum við þar bræður báðir um
veturinn og áttum þar það bezta og
rólegasta líf“ (Jón Steingrímsson, Æfi-
sagan og önnur rit. Kristján Albertsson
bjó til prentunar. Reykjavík 1973, bls.
127). Líklega þekkjum við engan Íslend­
ing fyrir daga Jóns Steingrímssonar eins
vel og hann. Svo er sjálfsævisögu hans og
öðrum ritum fyrir að þakka. Ófeigur Sig­
urðsson hefur því úr miklum efnivið að
moða þegar hann tekur að semja skáld­
sögu sína, sem er auðvitað bæði kostur
og galli fyrir hann. Kostirnir eru augljós­
ir, en vandinn er að vinna þannig úr efn­
inu að sá lesandi geti fellt sig við sem
þekkir eða leggur á sig að kynna sér
heimildirnar en hinum sé ekki ofboðið.