Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.2017, Side 129

Tímarit Máls og menningar - 01.03.2017, Side 129
U m s a g n i r u m b æ k u r TMM 2017 · 1 129 beðið kennara sinn Björn M. Ólsen um að lesa yfir fyrir sig og fengið hjá honum gagnlegar ábendingar. Skýringarnar ætlaði hann til útgáfu fyrir almenning og skólafólk en loks týndist lokagerð handritsins; drögin að skýringunum eru aftur á móti til. Smáatriðið lýtur að því að ég er ekki alveg viss hvaðan Soffía Auður hefur það að þetta sé námsritgerð fremur en kennslugagn. Þórbergur segir ekki svo frá því í Meisturum og læri­ sveinum að það sé nauðsynlegt að draga þá ályktun12 og skýringadrögin sem eru varðveitt eru merkt sem Snorra Edda: Skýringar eftir Þorberg Þórðarson.13 Ég finn ekkert í handritinu sjálfu sem bendir til að þetta sé hugsað sem meist- araprófsritgerð en vera má að það komi fram annars staðar, í bréfum eða í dag- bók. Hér á eftir fylgir ágætur kafli um ljóðlist Þórbergs þar sem lýst er ástæð- um þess að Þórbergur ákvað að gefa út ljóð sín (peningaleysi – sem aftur á móti er helsta ástæða þess að ljóð eru ekki gefin út í dag), efni hennar, formi og hugmyndafræði. Soffía Auður efast um þá „kenningu að Þórbergur komi fram sem framúrstefnuskáld í kvæðum sínum“ (176–185), og það verður að segj- ast eins og er að nær öll ljóð Þórbergs eru ort undir hefðbundnum bragarhátt- um og að hann skorti alla hugmynda- fræði sem þyrfti til að telja hann til framúrstefnuskálda, og það þótt lokaorð „Fútúrískra kveldstemninga“ séu nær yfirnáttúrlega lík síðustu línu fyrsta hluta í „Eyðilandi“ Eliots eins og Bragi Ólafsson hefur bent á,14 þótt því verði seint logið upp á Þórberg að hann hafi fengið það að láni enda „Waste Land“ fimm árum yngra en „Fútúrískar kveld- stemningar“ (sjá einnig um vörn Þór- bergs fyrir hefðbundna bragarhætti á bls. 193–196, sem sýnir svo um munar að þegar kom að kvæðagerð var Þór- bergur þrátt fyrir allt íhaldssamur).15 Soffía Auður telur að áhrifavalda Þór- bergs sé fremur að leita í Æra-Tobba og Heinrich Heine, sem Þórbergur sjálfur vildi þó gera lítið úr, en nokkuð afger- andi samanburð við Heine má finna á bls. 185–191. Jafnvel kvæði sem Þórberg- ur segir ort til nafngreindrar stúlku í Garðastræti verður í huga Jakobs Jóh. Smára að þýðingu á „Du bist wie eine Blume“ eftir Heine, en Eysteinn Þor- valdsson getur þess ekki í umfjöllun sinni um átta þýðingar á því ljóði yfir á íslensku (190). Sjálf telur Soffía Auður að ekki sé um beina þýðingu að ræða og því er ég hjartanlega sammála, en lík- indin eru alveg ljós. Þau eru þó enn meiri á milli „Ich hab’ im Traum gewei- net“ og „Munarljóða IX“ (sjá 189). Ekki svo að skilja að þetta gildi um öll kvæði Þórbergs, eins og vel kemur fram í kafl- anum. Sem fyrr er ráðist að einföldun- um og niðurstaðan sú að ljóð Þórbergs eru af ýmsum toga fremur en að hann hafi verið „andrómantískur grínari“ eða framúrstefnuskáld, hvað þá fútúristi eða dadaisti eins og Halldór Laxness sagði hann vera (177). Sjöundi kaflinn fæst við sjálfsmyndir eða fjölmyndasafn Þórbergs og tengir þannig í textanum við bókarkápuna sem sýnir eins og á filmu röð af myndum af Þórbergi með hin ýmsu svipbrigði, myndir sem upphaflega birtust í bók- inni Bréfin hans Þórbergs til Lillu Heggu og Biddu systur, þar sem hver svipur hafði sitt eigið nafn eins og „gal- gopinn“ og „ólíkindatólið“.16 Þar minn- ist Soffía Auður á hugmyndir Deleuze og Guattari frá 1972 um kleyfgreiningu (e. schizoanalysis) sem ég fæ ekki alveg séð hvernig kemur framhaldinu við nema að því leyti að þeir halda því fram að sjálfið sé ekki fast heldur í stöðugri þróun, sem virkar svo sjálfsagt nú á dögum að mér finnst eins hafa mátt
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.