Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.2017, Side 131

Tímarit Máls og menningar - 01.03.2017, Side 131
U m s a g n i r u m b æ k u r TMM 2017 · 1 131 ið er: nei. Á plánetu þar sem heilu þjóð- irnar hverfa inn í milljarða manneskja sem lifa og hrærast hér á fleygiferð um geiminn getur verið nánast ótrúlegt að sjá hvað býr í ævi einnar manneskju, í höfundarverki eins rithöfundar; það staðfestir svo rækilega margslunginn veruleika manneskjunnar að ein per- sóna verður aldrei greind í einni bók og ekki í fimmhundruð bókum. Til þess eru bækur vanmáttugur miðill. Þær geta aftur á móti varðveitt kjarna sem nálg- ast má manneskjuna um og komast nær skilningi á stöðu hennar í heiminum. Í verkum Þórbergs má finna þessa mannlegu nánd sem er svo skrítin og flókin og fólk hefur síðustu hundrað árin klórað sér í kollinum yfir og afgreitt hann sem ofvita fyrir. Öllum þessum margbreytileika verka Þórbergs kemur Soffía Auður vel til skila í fyrstu bókmenntafræðilegu heildarúttektinni á höfundarverki hans. Hér er yfirlitsritið um frásagnarlist Þórbergs sem sárvantaði loks komið til okkar. Það bíður framtíðarinnar að færa okkur ekki minni rit um einstök verk Þórbergs. Það mætti skrifa langt mál um ævisöguleg rit Þórbergs hvert fyrir sig, greina hverja Suðursveitarbók ofan í frumeindir, kafa mun dýpra ofan í Bréf til Láru – tilurð þess, forsendur og afleiðingar – en nokkru sinni hefur verið gert; það mætti skrifa bók á stærð við símaskrá, ef símaskrár væru enn til, um kveðskap Þórbergs og fræðilegan áhuga hans á kveðskaparlistinni og þá ekki síst fornkvæðum (hvar í liggur brandarinn um Eddu, „prologus“ og koll-leka hans Snorra Sturluson). Þá liggur „ljóðabókin sem allir vildu gleyma,“ Marsinn til Kreml, að mestu óbætt hjá garði (199–200),17 en flestum hefur hingað til dugað að lesa svar Hannesar Péturssonar við þeirri send- ingu.18 Það hefur ennþá enginn utan Guðmundur Andri Thorsson, mér vit- andi, tekið til greiningar Rauðu hætt­ una19 eða gruflað af nokkurri alvöru í andlegum málefnum þeim sem Þór- bergur byggði lífsspeki sína á. Um hvort tveggja mætti skrifa langar ritgerðir. Og enn er ýmislegt til í handriti sem varpað getur frekara ljósi á þennan mann og flækt mynd okkar af honum enn fremur en þegar hefur verið gert. Af nógu er enn að taka í Þórbergsfræðum. Það má ekki skilja mig sem svo að ég vildi að Soffía Auður hefði gert allt þetta í bók sinni. Það væri undarleg krafa. Nógu er ritið ítarlegt til að það hvarfli að lesandanum að gaman væri að sjá upplitið á Þórbergi ef hann væri meðal vor til að lesa það. Það sem ég vildi sagt hafa er það að með Ég skapa – þess vegna er ég hefur Soffía Auður gert okkur enn betur kleift en áður að sjá veginn framundan og hvar hann kvísl- ast. Við eigum enn eftir að sjá hvar leið- irnar liggja saman að lokum en það er nú einu sinni það sem gerir fræðin þess virði að iðka þau. Tilvísanir 1 Sjá t.d. Halldór Guðmundsson, Skáldalíf (Reykjavík: JPV, 2006); Pétur Gunnarsson, ÞÞ í fátæktarlandi, ÞÞ í forheimskunarlandi (Reykjavík: JPV, 2007 & 2009);. Þá ber að nefna rit Helga M. Sigurðssonar, Frumleg hreinskilni: Þórbergur Þórðarson og menn­ ingin á mölinni í upphafi aldar (Reykjavík: Árbæjarsafn|Hið íslenska bókmenntafélag, 1993). Ýmsar frumlegar nálganir er þó að finna í Að skilja undraljós í ritstjórn Berg- ljótar Soffíu Kristjánsdóttur og Hjalta Snæs Ægissonar (Reykjavík: Bókmennta- og listfræðistofnun Háskóla Íslands|Háskólaút- gáfan, 2010). 2 Hér er að vísu sitthvað skilið út undan, svo sem skrif Þórbergs um spíritisma, esperant- isma og sósíalisma. Að þessu fann Bergljót Soffía Kristjánsdóttir við doktorsvörn Soffíu Auðar og færði fyrir því ágæt rök (sem ég vona að rati á prent eins og andmælaræður
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.