Tímarit Máls og menningar - 01.03.2017, Síða 136

U m s a g n i r u m b æ k u r
136 TMM 2017 · 1
tíðarinnar gætu gengið að því vísu.“ En
ekki orð um endurvinnsluna í þágu hins
ástsjúka Andra.
Þetta er ekki allt svona bókstaflegt.
Andri er ekki Pétur. Endurómurinn er
af ýmsu tagi. Óneitanlega hvarflar hug-
urinn til dæmis að þessum orðum
Bylgju í Persónum og leikendum:
Skilnaður var ekki í myndinni, sagði
Bylgja. Á okkar heimilisbarómeti var
hvorki til smukt né meget smukt. Foran-
derligt var skárst. Regn og storm algeng-
ast. Maður bara fletti Familie Journal og
vonaði að hávaðinn bærist ekki út á götu.
(105)
við lestur á þessari lýsingu á fjölskyldu-
lífinu á Öldugötunni:
Amma deyr vorið 1961 (afi fallinn frá
átta árum áður). Þá flytjum við úr risinu
niður á hæðina. Við það skapast oln-
bogarými, en líka svigrúm til að rífast,
því auðvitað hefur nærvera ömmu sett
hljóðkút á hjónaerjur – sem núna fara úr
böndunum. Fátt tekur jafn mikið á og
rifrildi í næsta herbergi. (135)
IV
Þó Skriftir verði staðföstum Pétursles-
endum fyrst og fremst uppspretta fjár-
sjóðsleitar af því tagi sem hér hefur
verið lýst er bókin alls ekki háð því að
vera tekin þeim tökum. Það er klókt af
höfundinum að draga aldrei athygli að
sambandi hennar við skáldsögurnar,
heldur láta þeim sem þær þekkja eftir að
leita. Fyrir vikið stendur sagan algerlega
fyrir sínu sem ævi- og þroskasaga, mynd
af samfélagi og ekki síst fjölskyldu.
Hinn harmræni þráður hennar er
óneitanlega faðirinn. Við höfum vissu-
lega séð slíkum mönnum bregða fyrir í
skáldskapnum: Faðirinn í Andrabókun-
um, einkum kannski skrápkarlinn í
Sögunni allri, sem fær mannlegan blæ í
eftirmælum þar sem fallegt samband
hans við barnabörnin er dregið fram, á
einhverja drætti sameiginlega með
Gunnari V. Péturssyni. En kannski
sækir glerslíparinn drykkfelldi og
óhamingjusami í Hversdagshöllinni
flesta drætti hingað. Jafnvel í bland við
Álf, vin afa sögumannsins sem málar
ævintýramyndirnar í stigagangi ættar-
hússins. Því listfengur var Gunnar:
Það lék allt í höndunum á honum. Hann
málaði, teiknaði, skar út, gróf í leður, …
Pabbi klæddi veggina pappa sem hann
litaði á sveitabæ undir fjalli og síðan hús-
dýrin öll með tölu … (131)
Það er nærfærni í þeim dráttum sem
Pétur dregur mynd föður síns. Sérstök
blanda af bersögli og hófstillingu.
Engum samskiptum eða atvikum lýst
þar sem þeir feðgar mætast, en dvalið
við starfsferilinn, vinnuaðstæður bíla-
málarans í skúrnum, og svo hvernig
Gunnar kemur syni sínum fyrir sjónir
sem yfirmaður á lagernum í Heklu.
Óneitanlega þyrstir lesandann í útlegg-
ingar eða samhengi stundum:
Árið er 1935, hann er upptendraður af
þjóðernissósíalismanum sem var í upp-
gangi um þessar mundir í heiminum,
allir vinir hans ganga í þetta lið í beinu
framhaldi af skátunum. (121)
En þrátt fyrir allt birtist Gunnar best í
eigin orðum. Í bréfinu sem hann sendir
Pétri til að boða komu móðurinnar út til
unga parsins sem pakkar sér saman úti í
Frakklandi á heimleið:
„Sjáðu til Pétur minn að mamma þín
hugsi ekki mikið til mín á meðan hún
er hjá ykkur. Það veldur bara trega og
tárum, en ef svo skyldi fara, þá láttu hana
fá meðfylgjandi blöðru og lofðu henni að
blása þrisvar á dag.“ (175)