Þjóðarbúskapurinn - 01.08.1983, Síða 42

40
staklinga árið 1982 nam heildarhækkun álagðra gjalda frá fyrra ári um 65%.
Hlutfall beinna skatta af heildartekjum einstaklinga var samkvæmt þessu
nokkru hærra árið 1982 en árið áður, eða um 12,9% af tekjum greiðsluárs, þ. e.
1982, samanborið við 12,4% 1981. Ráðstöfunartekjur heimilanna eru því
samkvæmt þessu taldar hafa hækkað heldur minna en heildartekjur árið 1982,
eða um rúmlega 57% í heild, en 55% á mann.
Óvenju erfitt er að áætla breytingar tekna á þessu ári, meðal annars vegna
óvissunnar um áhrif efnahagsráðstafananna í maí síðastliðnum. Eins og getið var
um hér að framan er reiknað með, að kauptaxtar hækki um tæplega 50% milli
1982 og 1983 og er þá meðal annars höfð hliðsjón af ákvæðum bráðabirgðalag-
anna um launamál um hámarkshækkun taxta fram til janúarloka á næsta ári.
Um tekjuþróun ríkir hins vegar mun meiri óvissa, sérstaklega þar sem
bráðabirgðalögin kveða á um svo miklar breytingar á sviði kjaramála það sem
eftir er ársins. Ennfremur liggja hvorki fyrir upplýsingar um vinnutíma á þessu
ári né vísbendingar um áhrif annarra þátta — svo sem yfirborgana, aukastarfa
o. fl. — á tekjumyndun í landinu. Þetta eykur enn óvissuna við áætlanagerð á
þessu ári.
Af þessum sökum hefur við mat á Kklegri tekjuþróun á þessu ári meðal annars
verið höfð hliðsjón af reynslu fyrri ára, þar sem aðstæður voru að ýmsu leyti
hliðstæðar. Þannig má í þessu sambandi sérstaklega benda á árin 1975/76 og
1981/82, en eins og fram kemur í meðfylgjandi töflu er mismunur taxta- og
tekjubreytinga mjög verulegur á þessum árum. Má ætla, að hluta af skýringunni
að minnsta kosti á þessum mun megi rekja til afskipta stjórnvalda af
kauplagsmálum, sem fyrirtæki og launþegar hafi brugðist við með ýmsum hætti,
til dæmis aukinni vinnu, yfirborgunum, aukastörfum, aukinni atvinnuþátttöku
kvenna o. fl.
í þeirri spá um atvinnutekjur launþega árið 1983, sem hér er fram sett, er gert
ráð fyrir nokkru styttri vinnutíma en var 1982. Þessi skoðun er sett fram meðal
annars með tilliti til áhrifa almenns samdráttar í sjávarútvegi, svo og í þeim
þjónustugreinum, sem honum tengjast, en ætla má, að þessi áhrif komi fram í
styttri vinnutíma fremur en minni atvinnu. Á hinn bóginn er gert ráð fyrir, að
aðrir þættir tekjumyndunar, yfirborganir, aukastörf o. fl., geri nokkru betur en
vega upp á móti áhrifum styttri vinnutíma á tekjur. Jafnframt er reiknað með
nokkurri fjölgun manna á vinnumarkaði á árinu.
Þegar öllu þessu er til skila haldið, fæst spá um rúmlega 55% hækkun
atvinnutekna í heild milli 1982 og 1983. Þetta svarar til nálega 53% hækkunar
atvinnutekna á mann, eða tæplega 3% umfram áætlaða breytingu taxta. Til
samanburðar má nefna, að á árunum 1981/82 var mismunur breytingar
atvinnutekna og taxta 3-4% og 4-6% 1975/76. Annað atriði má nefna, en það er
að þrátt fyrir mikinn afturkipp í þjóðarbúskapnum eru ýmsar greinar allvel
settar, til dæmis útflutningsiðnaður, sumar greinar samkeppnisiðnaðar og að
líkindum einnig ýmis þjónustustarfsemi.