Náttúrufræðingurinn - 2020, Qupperneq 53

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
53
hreiðurstærð. Upprétt hreiður og stað-
setning innan blómapotts höfðu há gildi
á meginþætti 2, staðsetning hreiðurs á
hreiðurdiski og sandur til skrauts skýrðu
breytileika á meginþætti 3, og að lokum
þyngd sands og flatarmál hreiðurs á
meginþætti 4. Flokkun hreiðranna með
fjölþáttagreiningu styður því við sjón-
ræna flokkun (2. tafla).
Hraunhængarnir voru með mark-
tækt lægstu gildin á meginþætti 2
(t = -2,20, p = 0,04), sem tengdist upp-
réttum hreiðrum, byggðum inni í
blómapottinum, en annar breytileiki í
hreiðurgerð var ekki marktækt ólíkur á
milli hænga af svæðunum þremur. Hins
vegar var munur á milli svæða þegar
kom að tíma í biðlunardansi (Kruskal-
Wallis 2 = 12,22, p = 0,00), árásargirni
(Kruskal-Wallis 2 = 8,36, p = 0,02) og
tíma við snyrtingu hreiðurs (Kruskal-
Wallis 2 = 10,02, p = 0,01).
Hrygnur af báðum svæðum völdu
frekar hænga sem vörðu miklum tíma
til biðlunardans en hrygnur af hraun-
svæðinu völdu frekar hænga með lág
gildi á meginþætti 2, þ.e. þá sem höfðu
sett saman upprétt hreiður inni í blóma-
pottinum (3. tafla).
UMRÆÐUR
Niðurstöður þessarar rannsóknar
sýna að töluverður breytileiki er í
hreiðurgerð hornsílahænga í Þing-
vallavatni. Jafnvel við staðlaðar að-
stæður í rannsóknarstofu er hreiður-
gerð mismunandi hjá hængum sem
koma frá ólíkum búsvæðum í vatninu.
Upprétt hreiður voru einkennandi fyrir
hænga af hraunbúsvæðum og hrygnur
af hraunbúsvæðum sýndu meiri áhuga á
hængum með upprétt hreiður. Það má
leiða líkur að því að hreiðurgerð endur-
spegli umhverfisaðstæður á hverju
búsvæði og sé því mögulega þáttur í
erfðafræðilegum aðskilnaði hornsíla
innan vatnsins.
Þessi rannsókn var einungis fram-
kvæmd yfir eitt hrygningartímabil og
sýnastærðin er það lítil að rannsóknin
er í eðli sínu lýsandi. Einungis kom fram
marktækur munur á hreiðrum hæng-
anna frá hraunsvæðinu, sem voru, eins
og fyrr sagði, þau einu sem voru upprétt
(1. tafla; 5. mynd). Öll fjögur uppréttu
hreiðrin voru staðsett við blómapottinn,
og gefur það til kynna að hreiðurgerðin
1. tafla. Yfirlit yfir eiginleika og atferli hornsílahænga í tilraun frá þremur ólíkum búsvæðum í Þingvallavatni. – Overview over male stickleback life
history traits, behavior and nest traits in experimental setup from three different habitats in Lake Þingvallavatn.
Hraunsvæði
Lava habitat
Meðaltal
Mean
SF
SE
Grunnur gróinn botn
Shallow vegetated habitat
Meðaltal
Mean
SF
SE
Kransþörungasvæði
Nitella habitat
Meðaltal
Mean
SF
SE
Lengd / Length (cm) 4,3 0,3 4,4 0,3 4,1 0,2
Þyngd / Weight (g) 1,0 0,2 1,0 0,3 0,8 0,1
Rauður litur / Red colour (%) 5,8 1,8 6,5 1,8 7,6 1,5
Einkunn lits / Colour score 2,3 1,4 2,2 0,3 2,7 0,3
Atferli / Behaviour
Biðlunaratferli / Courtship (%) 14,2 9,5 20,6 12,4 18,3 8,0
Umhirða hreiðurs / Nest maintenance
(%)
16,2 10,2 15,7 11,9 39,2 15,0
Árásaratferli / Aggression (%) 2,6 2,0 2,9 1,9 1,9 1,2
Hreiðurgerð / Nest structure
cm2 blautt / wet 19,2 9,7 17,3 14,0 16,1 6,2
cm2 þurrt / dry 18,5 5,5 15,2 4,9 14,1 4,2
Þyngd / Weight (g) 1,7 0,9 1,9 1,1 1,6 0,9
Gróður / Vegetation (g) 0,5 0,3 0,3 0,1 0,4 0,1
Sandur / Sand (g) 1,2 0,7 1,6 0,9 1,3 0,8
Fjöldi leiðistráa / Nos. leaderstraws 0,6 0,5 0,7 0,9 0,9 0,4
Hreiðurgerð / Nest type*
I 7 5 5
II 3 3
III 4
* Hreiðurgerðir eru skilgreindar í niðurstöðukaflanum og dæmi sýnd í 5. mynd. / Visual classifications of nest types are defined in the methods and examples are shown in Fig. 5.