Náttúrufræðingurinn - 2020, Blaðsíða 135

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
135
1. Sandlund, O.T., Karl Gunnarsson, Pétur M. Jónasson, Jonsson B., Lindem T.,
Kristinn P. Magnússon, Hilmar J. Malmquist, … & Sigurður S. Snorrason 1992.
The Arctic charr Salvelinus alpinus in Thingvallavatn. Oikos 64(1/2). 305–351.
doi:10.2307/3545056
2. Sigurður S. Snorrason, Skúli Skúlason, Jonsson, B., Hilmar J. Malmquist,
Pétur M. Jónasson, Sandlund, O.T. & Lindem, T. 1994. Trophic specialization
in Arctic charr Salvelinus alpinus (Pisces; Salmonidae): Morphological
divergence and ontogenetic niche shifts. Biological Journal of the Linnean
Society 52(1). 1–18.
3. Sigurður S. Snorrason, Hilmar J. Malmquist & Skúli Skúlason 2002. Bleikjan.
Bls. 179–196 í: Þingvallavatn: Undraheimur í mótun (ritstj. Pétur M. Jónasson
& Páll Hersteinsson). Mál og menning, Reykjavík.
4. Sigurður S. Snorrason, Hilmar J. Malmquist & Skúli Skúlason 2011. The Arctic
charr. Bls. 182–199 í: Thingvallavatn: a unique world evolving (ritstj. Pétur M.
Jónasson & Páll Hersteinsson). Opna, Reykjavík.
5. Halldór G. Pétursson, Hreggviður Norðdahl & Ólafur Ingólfsson 2015. Late
Weichselian history of relative sea level changes in Iceland during a collapse
and subsequent retreat of marine based ice sheet. Cuadernos de Investigación
Geográfica 41(2). 261–277. doi:10.18172/cig.2741
6. Hilmar J. Malmquist, Sigurður S. Snorrason & Skúli Skúlason 1985. Bleikjan í
Þingvallavatni. I. Fæðuhættir. Náttúrufræðingurinn 55. 195–217.
7. Hilmar J. Malmquist, Sigurður S. Snorrason, Skúli Skúlason, Jonsson, B.,
Sandlund, O.T. & Pétur M. Jónasson 1992. Diet differentiation in polymorphic
Arctic charr in Thingvallavatn, Iceland. Journal of Animal Ecology 61(1). 21–35.
8. Sandlund, O.T., Jonsson, B., Hilmar J. Malmquist, Gydemo, R., Lindem, T.,
Skúli Skúlason, Sigurður S. Snorrason & Pétur M. Jónasson 1987. Habitat use
of Arctic charr Salvelinus alpinus in Lake Thingvallavatn, Iceland. Environ-
mental Biology of Fishes 20. 263–274.
9. Feddersen, A. 1885. Laxveiðar og silungsveiðar á Íslandi: Nokkur orð um rann-
sóknarferðina 1884 (þýð. Bertel E.Ó. Þorleifsson). Andvari 11. 109–154 [um
Þingvallavatn 136–398].
10. Bjarni Sæmundsson 1904. Fiskirannsóknir 1902. Andvari 29. 80–102.
11. Bjarni Sæmundsson 1900. Fiskirannsóknir 1899. Andvari 25. 36–83.
12. Bjarni Sæmundsson 1917. Fiskirannsóknir 1915 og 1916. Andvari 42. 71–129.
13. Bjarni Sæmundsson 1926. Fiskarnir (Pisces Islandiae). Bókaverslun Sigfúsar
Eymundssonar, Reykjavík. 588 bls.
14. Árni Friðriksson 1939. Um murtuna í Þingvallavatni með hliðsjón af öðrum
silungstegundum í vatninu. Náttúrufræðingurinn 9. 1–30.
15. Hilmar J. Malmquist, Sigurður S. Snorrason & Skúli Skúlason 1986. Bleikjan í
Þingvallavatni. II. Bandormasýking. Náttúrufræðingurinn 56. 77–87.
16. Skúli Skúlason 1983. Útlit, vöxtur og æxlunarlíffræði mismunandi gerða
bleikjunnar Salvelinus alpinus (L.) í Þingvallavatni. Prófritgerð framhalds-
náms við líffræðiskor Raunvísindadeildar Háskóla Íslands. 204 bls.
17. Hilmar J. Malmquist 1983. Fæðuhættir, sníkjudýrabyrði og vöxtur mismun-
andi gerða bleikjunnar Salvelinus alpinus (L.) í Þingvallavatni. Prófritgerð
framhaldsnáms við líffræðiskor Raunvísindadeildar Háskóla Íslands. 112 bls.
18. Helfman, G.S., Collette, B.B., Facey, D.E. & Bowen, B.W. 2009. The diversity of
fishes: Biology, evolution, and ecology (2. útg.). Wiley-Blackwell, Oxford. 736 bls.
19. Moss, B.R. 2018. Ecology of freshwaters: Earth’s Bloodstream. Wiley, Hobo-
ken. 544 bls.
20. Skoglund, S., Siwertsson, A., Amundsen, P.-A. & Knudsen, R. 2015. Morp-
hological divergence between three Arctic charr morphs – the significance
of the deep-water environment. Ecology and Evolution 5(15). 3114–3129.
doi:10.1002/ece3.1573
21. Østbye, K., Hassve, M.H., Peris, A.-M.T., Hagenlund, M., Vogler, T. & Præbel,
K. 2019. “And if you gaze long into an abyss, the abyss gazes also into thee”:
Four morphs of Arctic charr adapting to a depth-gradient in Lake Tinnsjøen.
bioRxiv. Slóð: https://www.biorxiv.org/content/10.1101/817866v1.full
22. Doenz, C.J., Krähenbühl, A.K., Walker, J., Seehausen, O. & Brodersen, J. 2019.
HEIMILDIR
ÞAKKIR
Höfundar þakka boð Náttúrufræðingsins um að skrifa þessa yfirlitsgrein. Við
þökkum öllum þeim nemendum og samstarfsfólki sem hafa unnið með okkur
við þær rannsóknir sem hér er greint frá. Öllum þeim sem hafa greitt götu rann-
sóknanna við Þingvallavatn er þakkað, og þá sérstaklega Jóhanni Jónssyni og
Rósu Jónsdóttur í Mjóanesi og starfsfólki Þjóðgarðsins á Þingvöllum. Við þökk-
um Arnari Pálssyni, Bjarna K. Kristjánssyni og Davíð Gíslasyni, sem og tveimur
ritrýnum, fyrir yfirlestur handrits og margar góðar athugasemdir og tillögur sem
bættu greinina. Síðast en ekki síst þökkum við Pétri M. Jónassyni fyrir einstakt
samstarf, röggsama stjórnun Þingvallavatnsrannsókna um árabil, og þrot-
lausa árvekni hans og virðingu fyrir vistkerfi Þingvallavatns og nágrennis þess.
Ecological opportunity shapes a large Arctic charr species radiation. Proceed-
ings of the Royal Society B: Biological Sciences 286(1913). doi.org/10.1098/
rspb.2019.1992
23. Markevich, G., Esin, E. & Anisimova, L. 2018. Basic description and some
notes on the evolution of seven sympatric morphs of Dolly Varden Salvelinus
malma from the Lake Kronotskoe Basin. Ecology and Evolution 8(5). 2554–
2567. doi:10.1002/ece3.3806
24. Skúli Skúlason, Parsons, K.J., Svanbäck, R., Räsänen, K., Ferguson, M.M., Ad-
ams, C.E., Amundsen, P.-A., … & Sigurður S. Snorrason 2019. A way forward
with eco evo devo: An extended theory of resource polymorphism with
postglacial fishes as model systems. Biological Reviews 94(5). 1786–1808.
doi:10.1111/brv.12534
25. Jonsson, B., Skúli Skúlason, Sigurður S. Snorrason, Sandlund, O.T., Hilmar J.
Malmquist, Pétur M. Jónasson, Gydemo, R. & Lindem, T. 1988. Life history
variation of polymorphic Arctic charr (Salvelinus alpinus) in Thingvallavatn,
Iceland. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 45(9). 1537–1547.
doi:10.1139/f88-182
26. Skúli Skúlason & Smith, T.B. 1995. Resource polymorphisms in ver-
tebrates. Trends in Ecology & Evolution 10(9). 366–370. doi:10.1016/S0169-
5347(00)89135-1
27. Smith, T.B. & Skúli Skúlason 1996. Evolutionary significance of resource
polymorphism in fishes, amphibians, and birds. The Annual Review of Ecology,
Evolution, and Systematics 27(1). 111–133. doi:10.1146/annurev.ecolsys.27.1.111
28. Pfennig, D.W. & Pfennig, K.S. 2012. Development and evolution of character
displacement. Annals of the New York Academy of Sciences 1256(1). 89–107.
doi:10.1111/j.1749-6632.2011.06381.x
29. Raffard, A., Santoul, F., Cucherousset, J. & Blanchet, S. 2019. The community
and ecosystem consequences of intraspecific diversity: A meta-analysis.
Biological Reviews 94(2). 648–661. doi:10.1111/brv.12472
30. Woods, P.J., Skúli Skúlason, Sigurður S. Snorrason, Bjarni K. Kristjánsson,
Hilmar J. Malmquist & Quinn, T.P. 2012. Intraspecific diversity in Arctic charr,
Salvelinus Alpinus, in Iceland: II. Which environmental factors influence reso-
urce polymorphism in lakes? Evolutionary Ecology Research 14(8). 993–1013.
31. Skúli Skúlason, Sigurður S. Snorrason & Jonsson, B. 1999. Sympatric morphs,
populations and speciation in freshwater fish with emphasis on Arctic charr.
Bls. 70–92 í: Evolution of Biological Diversity (ritstj. Magurran, A.E. & May,
R.M.). Oxford University Press, Oxford.
32. Sandlund, O.T., Hilmar J. Malmquist, Jonsson, B., Skúli Skúlason, Sigurður S.
Snorrason, Pétur M. Jónasson, Gydemo, R. & Lindem, T. 1988. Density, length
distribution, and diet of age-0 Arctic charr Salvelinus alpinus in the surf zone
of Thingvallavatn, Iceland. Environmental Biology of Fishes 23(3). 183–195.
doi:10.1007/BF00004909
33. Skúli Skúlason 1986. Embryo size and early head shape in four sympatric
morphs of Arctic charr (Salvelinus alpinus) in Thingvallavatn, Iceland. MS-
-ritgerð við University of Guelph. 125 bls.
34. Skúli Skúlason, Sigurður S. Snorrason, Noakes, D.L.G., Ferguson, M.M. &
Hilmar J. Malmquist 1989. Segregation in spawning and early life history am-
ong polymorphic Arctic charr, Salvelinus alpinus, in Thingvallavatn, Iceland.
Journal of Fish Biology 35. 225–232.
35. Franklin, O.D., Skúli Skúlason, Morrissey, M.B. & Ferguson, M.M. 2018.
Natural selection for body shape in resource polymorphic Icelandic Arctic
charr. Journal of Evolutionary biology 31(10). 1498–1512. doi:10.1111/jeb.13346
36. Frandsen, F., Hilmar J. Malmquist & Sigurður S. Snorrason 1989.
Ecological parasitology of polymorphic Arctic charr, Salvelinus alpinus
(L.), in Thingvallavatn, Iceland. Journal of Fish Biology 34(2). 281–297.
doi:10.1111/j.1095-8649.1989.tb03309.x
37. Schluter, D. 2000. The ecology of adaptive radiation. Oxford University Press,
Oxford. 300 bls.
38. Lehtonen, H., Rask, M., Pakkasmaa, S. & Hesthagen, T. 2008. Fres-
hwater fishes, their biodiversity, habitats and fisheries in the Nordic
countries. Aquatic Ecosystem Health & Management 11(3). 298–309. 2008,
doi:10.1080/14634980802303634
39. Sigurður S. Snorrason, Pétur M. Jónasson, Jonsson, B., Lindem, T., Hilmar
J. Malmquist, Sandlund, O.T. & Skúli Skúlason 1992. Population dynamics of
the planktivorous Arctic charr Salvelinus alpinus (‘murta’) in Thingvallavatn.
Oikos 64(1–2). 352–364.
40. Sigurður S. Snorrason, Hilmar J. Malmquist, Jonsson, B., Pétur M. Jónasson,
Sandlund, O.T. & Skúli Skúlason 1994. Modifications in life history charact-
eristics of planktivorous Arctic charr (Salvelinus alpinus) in Thingvallavatn,
Iceland. Verhandlungen des Internationalen Verein Limnologie 25. 2108–2112.
41. Bjarni K. Kristjánsson, Skúli Skúlason, Sigurður S. Snorrason & Noakes, D.L.
2012. Fine-scale parallel patterns in diversity of small benthic Arctic charr
(Salvelinus alpinus) in relation to the ecology of lava/groundwater habitats.
Ecology and Evolution 2(6). 1099–112. doi:10.1002/ece3.235
42. Skúli Skúlason, Sigurður S. Snorrason, Ota, D. & Noakes, D.L.G. 1993.